جشن کریسمس و افسانه بابا نوئل!!

جشن کریسمس چیست و از کجا آمده است؟

سرچشمه جشن کریسمس را در (مهرپرستی) که دین رومیان پیش از گرویدن به مسیحیت بود می‌دانند.

“کریسمس”، جشنی است که هر سال به مناسبت آغاز سال نو میلادی برگزار می شود ، در واقع می توان گفت که یک جشن مذهبی برای مسیحیان است که در طول تاریخ خود، دگرگونی‌های بسیاری را تجربه کرده است. آن گونه که از تاریخ بر می‌آید، کریسمس در قرن چهارم میلادی که امپراطوری روم بطور رسمی آیین مسیحیت را پذیرفت، در دنیای غرب رایج شد و به مرور زمان، نشو و نما گرفت….

طبق نظر برخی از مورخان، این جشن هر چند که متعلق به مسیحیان است اما در اصل از ایران باستان و آیین “مهر” (میتراییسم) گرفته شده و به همین دلیل، بادی و شب یلدای ایرانی همزادی و اشتراکاتی دارد.

وجه تسمیه کریسمس

کریسمس در حقیقت مخفف Christes maesse که maesse به معنای جشن و Christes نیز به معنای مسیح است و جمله کامل آن «جشن تولد مسیح» می باشد؛ بنابر این وجه تسمیه این روز بمناسبت تولد حضرت مسیح است که معمولاً از قرن چهارم به بعد، مسیحیان تولد حضرت عیسی را بیست و پنجم دسامبر می‌دانند، البته مسیحیان ایر ان (ارمنی‌ها)، ششم ژانویه را کریسمس می‌دانند.

برخی از آداب و رسوم مسیحیان در گرامی داشت کریسمس

 برای گرامیداشت کریسمس، مسیحیان از «چهار یکشنبه» قبل از کریسمس تدارک برگزاری عید را آغاز می‌کنند.

این چهار هفته دوره ای بنام Advent به معنای آمدن و یادآور تولد حضرت مسیح است. اخیراً مسیحیان از دوره Advent به یاد آمدن مجدد عیسی مسیح تعبیر می‌کنند.

کلیسای کاتولیک که بزرگترین کلیسای مسیحیت نیز هست، سال عبادی را از ابتدای Advent آغاز می‌کنند. همانطوری که سال عبادی مسلمانان از ماه رمضان شروع می‌شود.

 کریسمس در میان اعیاد مسیحیان از برجستگی ویژه ای برخوردار است، حتی کسانی که خیلی اعتقاد به کلیسا ندارند و به کلیسا نمی روند، این روز را خیلی مهم می‌دانند و در منزلشان درخت کاجی دارند و با چراغهای رنگی آن را تزیین می‌کنند و این روز را گرامی می‌دارند.

مسیحیان یک هفته بعد از عید کریسمس جشن اول ژانویه را دارند. هفت روز پس از کریسمس جشن اول ژانویه است. به این معنا هر روزی از ایام هفته که از کریمس مساوی بشود، همان روز در هفته بعد اول ژانویه است.

مثلاً اگر کریسمس روز پنجشنبه باشد، پنجشنبه هفته بعد اول ژانویه است تقریباً برابر با دهم یا یازدهم دیماه آغاز سال میلادی است و جنبه دینی اول ژانویه از کریسمس کمتر است و بیشتر جنبه ملی دارد، چرا که آغاز سال مسیحیان است.

بابانوئل کیست؟

بابانوئل یک شخصیت تاریخی و داستانی در فرهنگ عامیانه کشورهای غربی و مسیحی است. بابا نوئل عمدتاً یک پیرمرد چاق با ریش سفید بلند و لباس قرمز است که در روز کریسمس یا شب قبل از آن هدیه‌هایی را برای بچه‌ها می‌آورد.

بابانوئل برگرفته از اصطلاح فرانسوی Papa Noël و یا Père Noël است. در بیشتر کشورهای دنیا از نام انگلیسی – آمریکایی آن “سانتا کلاوز Santa Claus “استفاده می‌شود.

بابا نوئل یک عنوان است که اشاره به نام یکی از کشیشان مسیحی به نام سن نیکولاس دارد که در قرن چهارم میلادی زندگی می کرد. وی از اهالی بیزانس و منطقه آناتولی در ترکیه فعلی بوده است. شهرت وی به این علت است که او حامی فقرا بوده  و به آنان کمک می کرده است. جسد سنت نیکلاس اکنون در کشور ترکیه در منطقه Demre (سواحل دریایی مدیترانه) مدفون است و به علت مومیایی شدن طبیعی (به علت سرما) هنوز قسمتهایی از آن سالم مانده است. دانشمندان در سال ۲۰۰۳ موفق به باز سازی صورت وی از روی استخوانها شدند و با کمال تعجب دریافتند که بابا نوئل واقعی رنگین پوست بوده است.

مسیحیان اروپایی، آمریکایی، برخی مسیحیان ارمنی و قسمتی از مسیحیان فارسی زبان، در شب کریسمس خود و کودکانشان را برای آمدن «بابا نوئل» آماده می نمایند. برخی از اعتقادات ایشان درباره بابا نوئل به شرح زیر است(البته پر واضح است که این باورها مختص کودکان مسیحی می‌باشد):

*کودکان جورابهای خود را بر میخهایی در بالای تخت خوابشان می آویزند(این نیز از کارهای «نیکلاس» قدیس برداشت شده که جورابهای بچه‌ها را پر از هدایایش می‌کرد)

*اعتقاد بر این است که بابا نوئل از «شومینه» وارد خانه می‌شود

*خانه بابانوئل و کارخانه اسباب بازی سازی اش درمنطقه ای در قطب شمال واقع شده است.

*بابانوئل با نوعی سورتمه به شکلی خاص، که چندین گوزن شمالی آن را به دنبال خود می‌کشند، به شهر های مختلف می‌رود. سورتمه‌ای که قادر به پرواز است.

دوران باستان

دردوران باستان ، درسراسر اروپا، جشنهای رومی ها، اقوام ژرمن یا اقوام سلت نوید دهنده آغاز فصل زمستان بودند. سپس ، با ظهور مسیحیت ، به مناسبت میلاد حضرت عیسی مسیح (ع) در شب ۲۴ دسامبر این مراسم تحت عنوان نوئل ، کریسمس و یا نویداد جشن گرفته می شود.

به این ترتیب رسوم مذهبی جایگزین سنت های قومی می گردد. درخلال قرن ها، رسوم مذهبی و قومی با یکدیگر می آمیزند و جشن نوئل یا کریسمس به یک جشن مذهبی و جمعی تبدیل می گردد، یک جشن خانوادگی که هر کشور آن را براساس سنت های خود برگزار می کند.            

مراسم نوئل در قرون وسطی سنت درخت نوئل یک سنت به جا مانده از اقوام سلت است . دروییدها که راهبان این قوم محسوب می شدند هنگام برگزاری جشن آغاز فصل زمستان درختان کاج را با سبب های طلایی وشمع های روشن تزیین می کردند.

در قرون وسطی درخت کاج لقب درخت زندگی یافت ، زیراهمواره سرسبز است . درعین حال درخت کاج نماد زندگی و روشنایی بود. در دوران قرون وسطی ، سن نیکلاس ، حامی کودکان وظیفه توزیع هدایای نوئل را به عهده داشت . وی از بام خانه ای به بام خانه ای دیگر می رفت و از راه لوله بخاری وارد خانه ها می شد و جوراب های کودکان که بر لبه شومینه دیواری آویزان بودند را پر از هدایا و شیرینی جات می کرد.

تا قرن نوزدهم  مقدار وتنوع هدایا به مراتب کمتر از امروز بود و شامل طبل ، فلوت ، اسباب بازی های چوبی و عروسک می شد. گاهی یک دست لباس یا حتی یک روبان سر هدیه داده می شد.درهرحال هر وسیله تازه ای نشانه آغاز سال نو بود.

در کشورهای اسکاندیناوی ، هیزم نوئل نیز جزو سنت ها محسوب می شد. براساس یک افسانه قدیمی ، مردم این منطقه در شب نوئل یک قطعه هیزم بزرگ را به خانه می آوردند و پس از ابراز امیدواری برای خوشبختی ، سلامتی و رفاه ، این هیزم را آتش می زدند تا مشکلات و گرفتاری ها باسوزاندن این هیزم ازبین بروند.

مراسم نوئل در عصر حاضر درخت کاج نوئل به شیوه ای که امروز شناخته شده از ایالت آلزاس فرانسه در قرن چهاردهم ریشه گرفته است . اکنون این درخت را در داخل خانه نصب می کنند و در شب ۲۴ دسامبر آن را تزیین می کنند. این سنت پس از سال ۱۸۷۰ میلادی در فرانسه رواج یافت.

 نخستین درخت های کاج درآن دوره با سیب های سرخ ، گل ، روبان ها و شمع تزیین می گردید. از قرن نوزدهم ، سنت تزیین درخت کاج در کشورهای شمالی و اروپایی و کانادا و ایالات متحده رایج می شود. در بسیاری از موارد از درخت صنوبر به عنوان درخت کریسمس استفاده می شود.

اما بابا نوئل یا سانتا کلاوس در سال ۱۸۲۲ در آمریکا و در نوشته های دکتر مور که داستان های کودکان را می نوشت ،متولد گردید. به این ترتیب ، بابا نوئل جایگزین سن نیکلاس می شود.

امروز افسانه بابا نوئل که ریشه در قرن ها رسوم و باورها دارد به شکل یک مرد کوچک اندام چاق و خوش رو با ریش سفید ، لباس قرمز و چکمه های مشکی درآمده است . وی سوار بر سورتمه ای که گوزن ها آن رامی کشند سراسر اروپا، آمریکا، کانادا را درمی نوردد و هدایای کودکان را توزیع می کند.                            دردومین دهه هزاره سوم بابا نوئل مدرن تر می شود. امروز می توان وی را در تلویزیون مشاهده کرد،صدای او را از رادیو شنید و حتی کودکان می توانند با تماس تلفنی هدایای درخواستی خود را به او بگویند. امروز بابا نوئل دارای یک آدرس اینترنتی است و با ایمیل به کودکان پاسخ می دهد!

فرآوری : محمد محمودی

منبع : اینترنت