حجاب به عنوان یک ارزش دینی، مبتنی بر اصولی است که جای تأمل فراوان دارد، و بدون عنایت به این اصول، نه تنها این ارزش مورد استقبال قرار نمی گیرد، بلکه مقابله ی با ارزش تلقی می گردد.
1⃣اصل اول:
زنان در آغاز دعوت (13) ساله در مکه و پنج سال در مدینه، به همان رسم و عرف حاکم بر جامعه رفتار نموده و ملزم به رعایت حجاب نبودند. چون این (18) سال پیام وحی در راستای تبیین اصول عقیده و مبانی اسلامی، تأکید می نمود و بعد از پذیرش ارزش ها از نظر باور و عقیده، و تثبیت قلبی خداوند به رعایت حجاب امر می کند.
2⃣اصل دوم:
موضوع حجاب در دو سوره ی( نور واحزاب) در سال های پنجم و ششم هجری در مدینه نازل شده است:
“وَقُلْ لِلْمُؤْمِنَاتِ يَغْضُضْنَ مِنْ أَبْصَارِهِنَّ وَيَحْفَظْنَ فُرُوجَهُنَّ وَلَا يُبْدِينَ زِينَتَهُنَّ إِلَّا مَا ظَهَرَ مِنْهَا ۖ وَلْيَضْرِبْنَ بِخُمُرِهِنَّ عَلَىٰ جُيُوبِهِنَّ”( نور/31).
“يَا أَيُّهَا النَّبِيُّ قُلْ لِأَزْوَاجِكَ وَبَنَاتِكَ وَنِسَاءِ الْمُؤْمِنِينَ يُدْنِينَ عَلَيْهِنَّ مِنْ جَلَابِيبِهِنَّ ذَٰلِكَ أَدْنَىٰ أَنْ يُعْرَفْنَ فَلَا يُؤْذَيْنَ وَكَانَ اللَّهُ غَفُورًا رَحِيمًا” احزاب/59)
از نظر لغوی،”جَلَابِيبِ” جمع جلباب، هم معنی مقنه می دهد، و هم به معنی “روپوش” آمده است؛ اما در آیه ی( 31) واژه ی ” “خمر” که جمع خمار است؛ با توجه به قید “جیوب” به معنی گریبان و یقه، همان روسری امروزی می باشد، و کلمه ی جلباب به معنی روپوش؛ از سیاق دو آیه چنین بر می آید، طی دو مرحله در این دو آیه که عبارت از ” روسری و وبالاپوش” حجاب کامل می گردد.
3⃣اصل سوم:
در آیه ی (31) سوره ی نور، فلسفه و هدف از روسری زینت پوشی از نامحرم بیان می شود، که در ادمه ی آیه، لیستی از افراد محرم را می آرود.
اما در آیه ی(59) سوره ی احزاب، دو هدف اساسی مدنی- اجتماعی را برای حجاب مطرح می کند:
هدف اول: رفتاری- فرهنگی است، که در نتیجه ی آن تا زنان با حجاب مورد شناخت اجتماعی قرار می گیرند و کرامت آنان محفوظ بماند.
هدف دوم: امنیتی اجتماعی است،و قید “فَلَا يُؤْذَيْنَ” در آیه، برای حفظ سلامتی زنان در مقابل تهدید(منافقان، بیماردلان و شایعه سازان است.)( آیه/60)
4⃣اصل چهارم:
حکم حجاب در آیه ی فوق، شامل زنان و دختران پیامبر(ص) و زنان مؤمن است؛ طبق این حکم زنان ذیل معاف از اجرای حکم حجاب می باشند:
✅1- زنان اهل کتاب،
✅2- زنان مشرکان،
✅3- کنیزکان مؤمن،
حتی کتابهای تاریخی روایت می کنند که در زمان خلافت عمر( رض) اجازه نمی داد که کنیزکان مؤمن، حجاب را رعایت کنند، و دلیلش این بود که آنان به التزام زنان مؤمن نرسیده اند.
در مورد دختران مؤمنان جای اختلاف است، چون درجه ی التزام و تربیت آنان همپای ایمان و التزام مادرشان نبوده تا مشمول حکم حجاب شوند؛ و ملزم به رعایت آن گردند.
5⃣اصل پنجم:
بعد از صدور حکم حجاب، که ایمان با توجه به قید”وَنِسَاءِ الْمُؤْمِنِينَ” معیار پذیرش این ارزش دینی بوده و حکم تعزیری برای رعایت نکردن حجاب مقرر نمی شود و در سنت صحیح هم تعزیری لحاظ نگردیده است،بلکه معیار رعایت باور قلبی می باشد.
6⃣اصل ششم:
حال بدون زیر ساخت عقیدتی و فکری در جامعه، الزام نمودن به پذیرش ارزش ها،- که حجاب یکی از آنها است- که امروزه متولیان امر آن را انجام می دهند، بدون اینکه در طول چهار ده اقدام عملی و تربیتی لازم انجام گرفته باشد، نه تنها حجاب ارزشی از اعتبار می افتد، بلکه تلاش متولیان امر “آب در هاوان کوبیدن” است؛ و عوارض احتماعی امروزه ی آن گویای این حقیقت است.
7⃣اصل هفتم:
طیف های معاف شده از حجاب در آیه ی(60):
1- زنان اهل کتاب،
2- زنان بی باور،
3- کنیزکان مؤمن،
هستند
حال این پرسش نسبت به متولیان امر مطرح است:
☑️اولا: چه آمار یقینی دارند که زنان مؤمن جامعه ی ایرانی در نتیجه ی تبلیغ پایدار و تربیت دینی، از صمیم قلب پذیرای حجاب هستند؟
☑️ ثانیا: برابر متن قرآن، سه دسته از زنان فوق، معاف از رعایت حکم حجابند، متولیان امر چه توجیه نصوصی برای اجبار آن دارند؟
☑️ثالثا: دختران جامعه که از لحاظ تعهد و باور درونی هم سطح مادران در پذیرش ارزش ها نمی باشند، چه توجیه آنان را ملزم به پوشش اجباری حجاب می کند؟
☑️رابعا:کلاس توجیهی- تربیتی که گشت ارشاد به اجبار زنان را وادار به حضور در آنها می کنند، از نظر آموزش و روانشناسی از کدام استدلال آموزش و روانشناسی برخوردار است؛ و تا حال چه میزان کارامد و تأثیر ارشادی داشته است؟
لازم به ذکر است، مبلغین و خطیبان جمعه، روشنگری لازم مبتنی بر آیات قرآن و حدیث نبوی در این باب را برای مسلمان انجام داده تا در خلال تطبیق اجباری حجاب بدون کار تربیتی پایدار و مؤثر؛ حجاب این ارزش قرآنی، بی اعتبار و بی ارزش تلقی نشود.
✍🏻 سقز: محمد احمدیان
