اصول

نماز، ستون دین

در مورد فضیلت و اهمیت نماز بسیار شنیده و خوانده ایم. اما به جهت اهمیت موضوع بازهم جا دارد که در مورد آن مطالبی گفته و یا نوشته شود.

– نماز افضل عبادات است و تمام عبادات دیگر شرط و شروطی دارند و تا آن شرایط فراهم نباشد  وجوبشان قطعیت پیدا نمی کند؛ اما نماز بدون هیچ شرطی بر هر مسلمان مکلّفي واجب است.

حج در عمر یک بار بر انسان واجب است. جهاد در شرایطی خاص واجب است. روزه و زکات، سالی یک بار و تحت شرایطی واجب هستند و اما نماز هر شبانه روز ، نه یک بار و دو بار بلکه حداقلّ پنج بار واجب است و فرد مسلمان باید آن را به جا آورد.

-دیگر عبادات به دلایل گوناگونی تعطیل می شوند؛ امّا نماز این گونه نیست حتی در میدان جهاد و مبارزه تعطیل نمی شود ؛ تازه قرآن به تفصیل بیان فرموده که چگونه مسلمانان دو گروه شوند و به نوبت در میدان مبارزه نماز جماعت به جا بیاورند ، حتی اگر انسان نتوانست ایستاده نماز بخواند باید نشسته آن را بخواند و اگر نشسته هم نتوانست ، باید آن را دراز کش بخواند و اگر نتوانست کلمات را بر زبان بیاورد باید با اشاره کلمات نماز را أدا کند و اگر آب در دسترس نبود تیمم کند ، اگر مسافر بود – ووقت تنگ بود – آن را باید قصر و جمع کند.

*پس در هیچ شرایطی جواز عدم انجامش صادر نشده است. چرا؟ راستی این همه تأکید و قاطعیت برای چیست؟

@چون نماز مانند ریسمان و یا پل ارتباطی بین زمین و آسمان، بین عبد و معبود ، بین خالق و مخلوق و بین انسان و خداست و این پل ارتباطی نباید ویران شود. و این ریسمان که حبل المتین است نباید پاره گردد.

از طرف دیگر می دانیم که مهم ترین سوره ی قرآن، که سوره ی ” ألحمد ” است و ” اُمُّ الکتاب ” نامیده شده است، در هر رکعت نماز خوانده می شود و جامع کلّ مفاهیم قرآن است. یعنی می توان گفت که سوره ی حمد چکیده ی قرآن است و بقیه ی سوره ها شرح و تفسیری بر سوره ی حمد هستند ؛ پس گویی که ما در هر رکعت نماز، کل قرآن را می خوانیم ، چون هم از توحید (ایاک نعبد ) و هم از نبوت و هم از رستاخیز( مالک یوم الدّین ) سخن به میان آمده است.

– پس مهم ترین سوره با مهم ترین عبادت جمع گشته اند و نماز نام گرفته اند.

قرآن کریم می فرماید: ” أقِمِ الصَّلاةَ لِـذکــــري ” 14 طه

ترجمه:( نماز را برای یاد من برپا بدار.)

– نماز فوائد زیادی دارد، اما هدف اصلی از آن و مهم تر از همه ذکر و یاد خداست و یاد خدا هم آرامش بخش دل هاست. خداوند می فرماید:

” ألا بِذِکرِ اللهِ تَطمَئِنُّ القُلوبُ” 28 ألرعد

ترجمه:( هان که با یاد خدا دل ها آرام می گیرند.)

پس به عبارتی نماز یاد خدا و یاد خدا آرام بخش دل هاست. پس نماز آرامش بخش دل ها است.

– نماز نقش مهمی در آداب و رفتار فرد مسلمان دارد؛ چرا که قرآن می فرماید:

” إنَّ الصلاةَ تَنهی عَنِ الفَحشاء و المُنکَرِ و لَذِکرُ اللهِ أکبَرُ ” 45 ألعنکبوت

ترجمه:( همانا نماز از فحشا و کار زشت و ناپسند باز می دارد و یاد خداوند بزرگ تر است.)

پس نماز، انسان نمازگزار را از کار بد باز می دارد، اگر ما را از زشتی ها باز ندارد، قطعاً نماز ما إشکال دارد ؛ چون از طرفی خدا فرموده که نماز از زشتی ها باز می دارد و ما هم نماز می خوانیم اما نماز ما ، ما را از کار بد باز نمی دارد! از دو حال خارج نیست:1- فرموده ی خداوند « ألعیاذ بالله»، درست نباشد.2- نماز ما، نماز واقعی نباشد. اولی که منتفی است پس دومی قطعی می شود 

-از طرفی خداوند نمازگزارانی را که در نمازشان تنبلی می کنند و در نمازشان “ساهون” هستند و به منظور تظاهر و ریا نماز می خوانند، تهدید می کند و از طرف دیگر می فرماید که نماز، نمازگزار را از بدی باز می دارد.

– در ضمن قرآن هرگز نفرموده نماز بخوانید بلکه فرموده است که نماز را ” إقامه ” کنید یعنی حق نماز را به جا آورید ، نماز خواندن آن است که ما با زبان کلماتی را می گوییم و با اعضای بدن حرکاتی را انجام می دهیم، اگر از این حد تجاوز نکند، ما نماز را خوانده ایم امّا اگر هنگام نماز تمام فکر و ذکرمان به آن عباراتی باشد که بر زبان می آوریم و سپس به مقتضای جملاتی که بر زبان آورده ایم، عمل کنیم، در آن صورت ما ” مقیم ” نماز هستیم.

 -می توان گفت که اگر نماز ما را از بدی باز داشت، بدانیم که ما نماز را إقامه کرده ایم و ” وَیل ” شامل حال ما نمی شود و اگر نماز، ما را از بدی باز نداشت، پس ما فقط نماز را خوانده ایم و بس و پناه بر خدا، ویل شامل حال ما می شود.

-پیامبر فرموده است: ” ألصَّلاةُ عَمود الدِّینِ ” یعنی نماز ستون دین است.

-خداوند در قرآن می فرماید:” في جَنّاتٍ یَتَساءَلونَ عَنِ المُجرمینَ ما سَلَکَکُم في سَقَرٍ”  42 – 40 ألمُدّثر

ترجمه: ( در بهشت {بهشتی ها که خود در بهشت هستند و از احوال دوزخیان آگاه هستند} از مجرمین می پرسند چه چیزی شما ره به دوزخ افکنده است؟)

دوزخیان در جواب آنان می گویند: ” قالوا لَم نَکُ مِنَ المُصَلِّینَ “43 ألمُدَّثر

ترجمه:( می گویند ما از زمره ی نمازگزاران نبوده ایم)

می بینیم که نخستین علت به دوزخ افتادن را نمازگزار نبودن عنوان می کنند.

 پس نمازگزار نبودن ، نتیجه اش دوزخ رفتن است.

رآن در مورد منافقان می فرماید:

” و لا یَأتونَ الصَّلاةَ إلا و هُم کُسالی” 54 ألتوبه

ترجمه:( و جز با سستی و تنبلی و سنگینی به نماز نمی ایستند.)

پس یکی از نشانه های منافق این است که با تنبلی و سنگینی نماز می خوانند و این همان است که خدا از آن نهی فرموده و چنین شخصی را تهدید کرده است و ” ویل للمصلّین ” شامل حال این افراد می شود.

-قرآن از زبان حضرت عیسی می فرماید:

” و أوصاني بالصَّلاةِ و الزَّکاة مادُمتُ حَیّاً ” 31 مریم ترجمه: ( وخداوند مرا به نماز و زکات سفارش فرموده است تا زنده هستم.)

-پس نماز در ادیان و شریعت های قبل هم وجود داشته است.

-در جای دیگر قرآن می فرماید:

” رجالٌ لا تُلهِیهِم تجارةٌ و لا بَیعٌ عَن ذِکرِ اللهِ و إقامِ الصَّلاةِ ” 37 ألنورترجمه: ( مردانی که بازرگانی و معامله آنان را از یاد خدا و إقامه ی نماز غافل نمی کند.)

گاهی هنگام نماز فرا رسیده است ولی ما به دلایلی واهی، انجام آن را به تأخیر می اندازیم. در حالی که خصلت مؤمنین واقعی آن است که نماز را در صورت امکان اول وقت و به جماعت بخوانند.

این ها چند آیه از آیات متعددی است که در آن ها سخن از نماز به میان آمده است.

* انسان هنگامی که نماز می خواند، باید طهارت داشته باشد.

ما بیشتر به طهارت بیرونی توجه می کنیم در حالی که طهارت درون هم، به همان اندازه و شاید هم بیشتر مهم است یعنی علاوه بر این که آدم باید وضو داشته باشد و لباس و مکانی که در آن نماز می خواند تمیز باشد؛ باید درونش را پاک و تمیز کند. یعنی فرد نمازگزار باید از صفات ذمیمه ای همانند: غیبت، تهمت، ریا، کبر و غرور، تجسس، دزدی، نفاق، دروغ و خلاصه هرآنچه خداوند سبحان از آن نهی فرموده به دور باشد در غیر این صورت این نماز، نمازی نخواهد بود که خدا را راضی کرده باشد. اگر نماز، ما را این گونه بار نیاورد و اخلاق ما را اصلاح نکند، خداوند نیازی به ایستادن و خم شدن ما ندارد.

-نماز باید با خشوع و خضوع همراه باشد. خداوند می فرماید:

” قد أفلَحَ المُؤمنونَ الذینَ هم في صَلاتِهِم خاشعونَ” 2 -1 ألمؤمنون

ترجمه: ( به تحقیق مؤمنانی که در نمازشان فروتن بوده اند رستگار شده اند.)

پس شرط رستگاری، خشوع در نماز است.

امیدوارم که نماز همه ی ما، آنگونه باشد که خدا به آن خوشنود باشد و مورد قبول واقع گردد. آمین یا رب العالمین .     

ابراهیم عمری       

 

نمایش بیشتر

ابراهیم عمری

@نویسنده و مترجم @ آذزبایجان غربی - مهاباد @ شغل : بازنشسته آموزش و پرورش

نوشته های مشابه

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

دکمه بازگشت به بالا