صدقه نمودن پول به جای قربانی
قربانی یکی از شعائر الهی و از سنت‌های رسول الله صلى الله علیه وسلم و حضرت ابراهیم علیه السلام است؛ بنابر این، بر هر فرد مسلمان لازم است که شعائر الهی را گرامی بدارد و به سنت رسول الله صلى الله علیه وسلم اقتدا نماید.
خداوند متعال در این زمینه فرموده است: «ذَلِکَ وَمَنْ یُعَظِّمْ شَعَائِرَ اللَّهِ فَإِنَّهَا مِنْ تَقْوَى الْقُلُوبِ» [الحج : ۳۲]؛ این است [فرایض خدا] و هر کس شعایر خدا را بزرگ دارد در حقیقت آن [حاکی] از پاکی دل‌هاست.
«لَقَدْ کَانَ لَکُمْ فِی رَسُولِ اللَّهِ أُسْوَةٌ حَسَنَةٌ لِمَنْ کَانَ یَرْجُو اللَّهَ وَالْیَوْمَ الْآخِرَ وَذَکَرَ اللَّهَ کَثِیرًا» [الأحزاب : ۲۱]؛ قطعا برای شما در [اقتدا به] رسول خدا سرمشقی نیکوست، برای آن کس که به خدا و روز بازپسین امید دارد و خدا را فراوان یاد میکند.
چیزی که از زمان رسول خدا صلى الله علیه وسلم تا عصر حاضر جریان داشته، این است که مردم به ذبح قربانی پرداخته‌اند؛ زیرا این عبادتی مخصوص است و قربانی نمودن از صدقه دادن پول بهتر است. دادن پول به جای قربانی خلاف سنت پیامبر اکرم صلى الله علیه وسلم ، خلفای راشدین، صحابه و علمای امت اسلامی است و اگر این کار درست می‌بود، پیامبر صلى الله علیه وسلم و صحابه – حداقل یک بار – آن را انجام می‌دادند.
عَنْ عَائِشَةَ رضی الله عنها قَالَتْ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله علیه وسلم : مَنْ أَحْدَثَ فِی أَمْرِنَا هَذَا مَا لَیْسَ فِیهِ، فَهُوَ رَدّ(1
کسی که در شریعت ما چیزی نو پدید آورد، چیزی که در شریعت نباشد، آن چیز مردود است.
بنابر این، قربانی از صدقه دادن قیمت آن بهتر و افضل است؛ و مذهب جمهور علما، هم‌چون: امام ابوحنیفه، امام مالک، امام شافعی، امام احمد، ربیعه، ابوالزناد، شیخ الاسلام ابن تیمیه و … همین است.(2
عبدالرزاق با سندش از سعید بن مسیب روایت نموده که فرموده است: قربانی نمودن گوسفندی نزد من بهتر است از صدقه دادن یک‌صد درهم – چندین برابر قیمت گوسسفند – است.(3
شیخ الاسلام ابن تیمیه گفته است: قربانی، عقیقه و هدی از صدقه دادن قیمت آن‌ها بهتر است.(3
بنابر این، برای هیچ کسی جایز نیست که صدقه را بر قربانی ترجیح دهد؛ زیرا ثواب صدقه کم‌تر از قربانی است؛ از آن جا که در قربانی سختی‌های بیش‌تری مانند خرید، پرورش و حفاظت تا وقت ذبح و کشتن و توزیع گوشت آن وجود دارد و اگر فرد مسلمان نیتش را خالص برای خدا بگرداند، برایش به انجام هر یک از این موارد اجر و ثواب نوشته می‌شود.(5
بنا بر این اگر کسی به جای قربانی، پول آن را صدقه نماید، قربانی از گردنش ساقط نمی‌گردد. البته قربانی هیچ تداخلی با صدقه ندارد شخص مسلمان می تواند همزمان صدقه هم بدهد و قربانی نیز بکند.
(1 . صحیح البخاری (۲۶۹۷)؛ صحیح مسلم (۴۵۸۹).
(2 . نگا: الاستذکار: ۱۵/۱۵۷؛ تفسیر القرطبی: ۱۵/۱۰۷-۱۰۸؛ المجموع: ۸/۴۲۵؛ المغنی: ۹/۴۳۶؛ الفروع: ۳/۵۵۳؛مجموع فتاوى شیخ الاسلام: ۲۶/۳۰۴؛ الموسوعة الفقهیة: ۵/۱۰۷.
(3 . المصنف: ۴/۳۸۸.
(4 . مجموع فتاوى شیخ الاسلام: ۲۶/۳۰۴.
(5 . المفصل فی احکام الاضحیة.
عبدالستار حسین‌بر(سنت انلاین)
