مشروعیت بیمۀ عمر از دیدگاه فقها و حقوقدانان معاصر اسلامی

حقیقت و مشروعیت بیمۀ عمر از دیدگاه فقها و حقوقدانان معاصر اسلامی

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

چکیده
امروزه بیمه‌های عمر و زندگی از مصادیق بسیار اثرگذار و پرکاربرد در عرصۀ اقتصادی و اجتماعی هستند. در این نوع بیمه‌ها اشخاص قادرند با صرفه‌جویی در هزینه‌ها و پرداخت‌های مستمر ماهیانه، سرمایه‌ای را فراهم کنند که تأمین هزینه‌های تحصیل فرزندان، ازدواج، جهیزیه، ساخت مسکن و … را میسر کند. اما شبهات و اشکال‌های فقهی و حقوقی در این زمینه موجب شده است هنوز این نوع بیمه‌ها جایگاه واقعی خود را در کشورهای اسلامی پیدا نکنند.

از این دیدگاه، فقها و حقوقدانان معاصر اسلامی در زمینۀ حقیقت و مشروعیت بیمۀ عمر، نظرهای متفاوتی دارند؛ به‌گونه‌ای که

@برخی آن را به‌طور کلی نامشروع و به مثابۀ معاملۀ ربوی، غرری، سفهی، قماری، امانی، تحدی با قضا و قدر و اکل مال به باطل می‌د‌انند

@و عدۀ دیگری قائل به جواز بیمۀ عمر در قالب قرارداد صلح، تعاون، ضمان، ودیعه و مضاربه و… هستند و با تمسک به عموم ادلۀ شرعی و عقلایی بودن و اصل آزادی قراردادها، به جواز و مشروعیت همۀ انواع بیمۀ عمر رأی داده‌اند.

از این‌رو، مقالۀ حاضر به تحلیل و بازخوانی حقیقت و مشروعیت انواع بیمه‌های عمر براساس موازین فقه امامیه و حقوق ایران اختصاص دارد و با تطبیق بر فقه عامه (مذاهب شافعی، حنفی، حنبلی و مالکی) به تبیین نظریه‌پردازی‌های فقها و حقوقدانان معاصر اسلامی می‌پردازد.
کلیدواژگان
بیمه؛ بیمۀ عمر؛ تعهد به نفع شخص ثالث؛ فقه امامیه؛ ماهیت حقوقی؛ مشروعیت؛ مذاهب اربعه

نویسندگان
1سعید افشاری ؛ 2سید محمد تقی قبولی درافشان؛ 3مجتبی الهیان
1دانشجوی دکتری فقه و مبانی حقوق اسلامی دانشگاه فردوسی مشهد
2دانشیار دانشگاه فردوسی مشهد
3استادیار پردیس فارابی دانشگاه تهران

منبع : اصلاح وب