اصول

فتواهایی در باره روزه و رمضان(۳)

(فتاوایی درباره رمضان)

آنچه در زیر می آید عبارت است از  بعضی از احکام روزه و به سخنان عده ای از عالمان در این  باره که به شیوه پرسش و پاسخ ارائه می شوند اشاره و استدلال خواهیم نمود.

 

*فضل وبزرگی روزه :

سوال۱) : فضل وبزرگی روزه چقدر است ؟

پاسخ: بابت بزرگی و اهمیت روزه آیات و احادیث زیادی وجود دارند ، در این میان فرموده ی خداوند متعال که می فرماید (انما یوفی الصابرون اجرهم بغیر حساب ) یعنی فقط صابران پاداش بی پایانی دریافت خواهند نمود)

علمای تفسیر می فرمایند: این فرموده خداوند اشاره است به کسانی است که روزه هستند .

همچنین پیامبر (ص) می فرماید (ان فی الجنه بابا یقال له الریان یدخل منه الصائمون یوم القیامه ،لایدخل منه احد غیرهم ،یقال این الصائمون؟ فیقومون فیدخلون منه ،فاذا دخلوا اغلق فلم یدخل منه احد ، وفی روایه :من دخل شرب ومن شرب لم یظما ابدا ( صحیح الجامع الصغیر ،رقم ۲۱۲۱ وانظر صحیح الترغیب ۴۱۰/۱) بهشت دارای دروازه ای است بنان ریان ،این دروازه مخصوص ورود روزه داران است که از آن وارد می شوند ،کسی غیر از آنان از این در وارد نمی گردد ،گفته میشود کجا هستند روزه داران؟ آنان هم می ایستند ،هیچ احدی غیر از آنان از این در وارد نمی شود ، به محض اینکه همه روزه داران از آن در وارد شدند این در بسته می شود ودیگر کسی  از آن وارد بهشت نمی شود.

ودر صحیحین (بخاری ومسلم) آمده که پیامبر (ص) می فرماید: خداوند عز وجل فرموده است تمام اعمال بنی آدم برای خودش است به جز روزه ، که روزه برای من است و تنها خودم اجر و پاداش روزه داران را می دهم.

ودر  حدیثی که یحیی پسر ذکریا نقل می کند آمده (صحیح الجامع الصغیر عدد ۱۷۲۰) دستور می دهم به شما که روزه بگیرید ومثال آنهم نمونه مردی است که توربینی را در میان جماعتی در دست دارد که داخل آن توربین، مسک وجود دارد ،پس همه شان بوی مسک را به خود می گیرند و همچنین بوی دهان روزه داران نزد خداوند متعال از بوی مسک خوش تر است .

(روزه گرفتن به خاطر سلامتی یاکاهش وزن)

سوال۲)حکم کسی که به خاطر سلامتی یا کاهش وزن روزه می گیرد چیست؟

پاسخ :  اگر روزه دار تنها به این منظور که می خواهد در اثر روزه بودن کاهش وزن پیدا کند بسنده کند نزد خداوند هیچ اجر و پاداشی را بدست نخواهد آورد. خداوند متعال در سوره اسرا آیه ۱۸و۱۹  می فرماید (من کان یرید العاجله عجلنا له فیها مانشاء لمن نرید ثم جعلنا له جهنم یصلاها مذموما مدحورا) هر کس تنها این ( دنیای ) نقد زودگذر را بخواهد ما در دادن آنچه بخواهیم به هر که بخواهیم در دنیا شتاب می کنیم ، آن گاه دوزخ را برای او مقرر می کنیم که در آن ملامت شده و رانده شده خواهد سوخت.

لازم است نیت انسان مسلمان با حدیث پیامبر که می فرماید:من صام رمضان ایمانا واحتسابا غفر له ماتقدم من ذنبه) سازگاری پیدا کند ،به همین دلیل لازم است دعوتگران دین مفهوم کلمه (احتسابا) را برای مردم تبیین کنند و به آنان بفهمانند که معنا و مفهوم آن ومنظور از روزه چیست؟

 چطور می دانیم که رمضان است

سوال۳)چطور دستور به ثابت شدن ماه رمضان داده می  شود؟

پاسخ: به یکی از این دو روش رمضان به اثبات می رسد

یک: رؤیت ماه ،خداوند می فرماید (فمن شهد منکم الشهر فلیصمه) همچنین اگر منبع معتبری اعلام کرد که ماه رؤیت شده پس به آن اعتماد می شود.

دو: اگر رؤیت ثابت نشد پس سی روزه ماه شعبان را به اتمام می رسانیم  ،هیچ اشکالی هم ندارد که ماه هجری قمری ۲۹ یا ۳۰ روز باشد.

 (مسلمان شدن کافر در رمضان)

سوال۴) اگر در ماه رمضان شخص کافری مسلمان شد ،کودکی بالغ شد ،مریضی از سلامتی اش اطمینان پیدا کرد ،مسافری از سفر برگشت ،زنی قاعده ماهانه اش به اتمام رسید و پاک شد ،لازم است چه کاری انجام دهند؟

پاسخ: اگر در رمضان کافری مسلمان شد وکودکی بالغ شد واجب است این روز را تا غروب خورشید از هر چیزی که باعث باطل شدن روزه می شود خودداری کند و فرض هم نیست که روزه های قبل را دوباره قضا کنند ،زیرا قبل از مسلمان شدن یا بالغ شدن جزء کسانی نبوده اند که روزه بر آنها واجب بوده باشد، اما اگر مریضی از سلامتی اش اطمینان پیدا کرد وبهبود یافت ، زنی از قاعدگی ماهانه اش پاک شد و مسافری از سفرش برگشت بهتر است که این روز را از خوردن و آشامیدن خودداری کنند و باید این روز وروزهای پیشین را که روزه نبوده اند را قضا کنند.

 سوال۵) چه وقت دستور به روزه گرفتن کودک یا نوجوان داده می شود؟

پاسخ:(الخرقی) می گوید :اگر کودک توانایی روزه گرفتن را داشت،پس روزه می گیرد .

(ابن قدامه) نیز می گوید: تشویق کردن کودک به روزه گرفتن در سن ده سالگی راجح تر است ،زیرا پیامبر (ص) دستور داده در ۱۰سالگی اگر فرزندی نماز اقامه ننمود تنبیه شود؛اما چون روزه سخت تر وطاقت فرساتر است لازم است که کودک توانایی گرفتن آن را داشته باشد ، زیرا ممکن است کودک توانایی انجام نماز را داشته باشد اما توانایی روزه گرفتن را نداشته باشد.

 (پیرمردی که حواسش جمع نیست چطور می تواند روزه بگیرد )

سوال۶) پیرمردی که به خاطر پیری اش حتی فرزندان خودش را هم نمی شناسد و توانایی شناخت هیچ احد و چیزی از محیط پیرامونش را ندارد ، آیا باید روزه باشد ؟

پاسخ:اگر وضعیتش به شیوه ای بود که ذکر شد ،پس نه روزه و نه نماز و نه فدیه بر او واجب نیست ولی اگر بعضی اوقات وضعیتش بهبود می یافت و بعضی اوقات هم وضعیتش به روال گذشته برمی گشت ، پس باید هنگامی که حواسش جمع است و وضعیت خوبی را سپری می کند باید روزه باشد و اما بالعکس آن روزه بر آن شخص واجب نیست.

(روزه مریض)

سوال۷)حکم روزه انسان بیمار چیست ؟

پاسخ: اگر پزشک اعلام کند که روزه بودنش باعث هلاک و ناراحتی مریض می شود درست نیست که شخص بیمار روزه بگیرد ،اما اگر مشخص شد که روزه موجب بیماری یا ضرر و زیان به شخص مریض می شود ،یا اینکه روزه گرفتن او باعث به تاخیر افتادن سلامتی وبهبودیش می افتد یا باعث ازدیاد اذیت و آزار به او می شود ، در این حالت ها بهتر است که روزه اش را افطار کند و در ماه های دیگر اگر بهبود یافت روزه اش را قضا کند.

(کسی که پزشک روزه گرفتنش را منع کرده است)

سوال۸) حکم کسی که مبتلا به بیماری زخم معده شده و پزشک هم آن را از روزه گرفتن به مدت پنج سال منع کرده باشد چیست؟

پاسخ:  اگر پزشکی که آن شخص مبتلا به زخم معده را از روزه گرفتن منع کرده ،پزشکی امین ومورد اعتماد بود ،لازم است که شخص بیمار به سخنش گوش دهد واز او اطاعت کند و بنا بر این رمضان را روزه نگیرد و بعد از آن هر وقتی که توانایی گرفتن آن را داشت روزه اش را قضا کند ، این هم به خاطر فرموده خداوند متعال که می فرماید: (فمن کان منکم مریضا او علی سفر فعده من ایام اخر ) اگر کسی بیمار یا مسافر باشد روزهای دیگری را به جای آن روزه بگیرد.

 (کسی که هیچ گونه توانایی وامیدی به روزه گرفتن ندارد)

سوال۹) حکم کسی که به خاطر عدم توانایی هیچ وقت نمی تواند روزه باشد ،چیست؟ توضیح اینکه عدم توانایی آن شخص یا به خاطر مریضی اش است که امیدی به بهبودی ندارد و یا به خاطر پیری است.

پاسخ: واجب است که به ازای هر روز نیازمند و فقیری را غذا دهد (تقریبا ۱کیلو ونیم برنج) ،این عمل را می تواند از همان ابتدای ماه رمضان یا وسط یا آخر ماه انجام دهد.

(مریضی که امیدی به بهبودی و سلامتی دارد)

سوال۱۰)بیماری که پزشک به او گفته است : در آینده امیدی به بهبودی اش وجود دارد ،آیا می تواند به جای قضای روزه ها پس از بهبودی فدیه آن را پرداخت کند؟

پاسخ: خیر، باید منتظر بماند تا بهبود می یابد و بعدا روزه هایش را قضا کند.

 (انتظار می کرد که بهبود یابد اما فوت کرد)

سوال۱۱) شخص مریضی امیوار بود به شفا و بهبودی و تصمیم گرفته بود روزه هایش را پس از بهبودی قضا کند ،اما قبل از بهبود یافتنش فوت کرد ،حکمش چیست؟

پاسخ: اگر قبل از بهبودی وفات کند، قضای روزه از ذمه ی او ساقط می شود و گناهی بر وی نیست ،زیرا به دوران سلامتی نرسیده است تا آنها را قضا کند.

 (نصف رمضان را روزه گرفته اما توانایی نصف آخرش را ندارد)

سوال۱۲) شخصی نصفی از رمضان را روزه بوده اما از نصف آخرش  توانایی روزه بودن را از دست داده است ، چنین شخصی باید چکار کند؟

پاسخ:  اگر عدم توانایی آن شخص به خاطر کار ناگهانی باشد باید منتظر بماند تا آن خطر برطرف می شود و آن وقت دوباره شروع به گرفتن روزه هایش کند و اگر عدم توانایی اش به خاطر عارضه ای بود که تداوم داشت ؛ در این شرایط به ازای هر روز نیازمندی را غذا می دهد.

 (روزه مسافر)

سوال۱۳) حکم روزه انسان مسافر چیست؟

پاسخ:  اگر سفرش باعث  ناراحتی و زحمت روزه دار مسافر می شد ،بهتر است که نزد خداوند عذر خواهی کند و روزه اش را افطار کند ، اما اگر روزه باعث ناراحتی و زحمت او نمی شد  در این شرایط او مختار است که روزه باشد یا خیر؟ 

سوال۱۴) چه هنگام مسافر روزه اش را افطار می کند؟

پاسخ: در این مورد دو حدیث از پیامبر (ص) روایت شده است ، یکی از این دو ،حدیث انس رضی الله عنه است که می گوید : رسول الله هنگام سوار شدن بر مرکبش و قبل از حرکت و درحالی که خودش را برای سفر آماده کرده بود روزه اش را افطار کرد.

حدیث دوم فرموده ابن عباس رضی الله عنهما در صحیحین است که فرمود: پیامبر (ص) از شهرش خارج شد تا به عسفان رسید ،پس از آن ،در آنجا درخواست آب کرد و دستهایش را بلند کرد تا مردم ببیند و بعد از آن روزه اش را افطار کرد.

به نظر می رسد بهترباشد که مسافر تا وقتی که از مسیر شهر خارج نشده روزه اش را افطار نکند.

  (سفر می کند تا با همسرش جماع کند)

سوال۱۵) مردی می خواهد در رمضان با همسرش هم بسترشود ،به همین خاطر سفر می کند تا بدین وسیله بتواند روزه اش را افطار کند ؟

پاسخ: عملش نادرست و حرام است ،زیرا منظورش حیله گری بوده ، پس این شخص گناهکار شناخته می شود و چنین شخصی نمی تواند روزه اش را افطار کند (یخادعون الله وهو خادعهم)

 (افطار کردن در فرودگاه)

سوال۱۶)آیا افطار کردن روزه در فرودگاه جایز است؟

پاسخ:اگر فرودگاه در چارچوب شهر قرار داشت باید منتظر بماند تا وقتی که هواپیما پرواز می کند و از مسیر شهر دور می شود ، اما اگر فرودگاه در بیرون از شهر قرار داشت جایز است و هیچ اشکالی نداره که روزه اش را در آن افطار کند. 

 (داخل فرودگاه روزه اش را افطار کرد اما بعد از افطار خورشید را دید که هنوز غروب نکرده است)

سوال۱۷)داخل فرودگاه بودیم که خورشید غروب کرد پس روزه ی خود را افطار کردیم اما وقتی هواپیما پرواز کرد وبلند شد بار دیگر خورشید را در آسمان دیدیم حکم آن روزه چیست آیا باطل است یا صحیح؟

پاسخ: بنا به این حدیث پیامبر صلی الله علیه وسلم که می فرماید: (اذا اقبل اللیل من هاهنا و ادبر النهار من هاهنا و غربت الشمس فقد افطر الصائم) [متفق علیه] (اگر در این جا شب آمد و خورشید غروب کرد روزه دار روزه اش را افطار کند)   روزه او صحیح است .]

 سوال۱۸) اگر مسلمانی در منطقه ای روزه باشد و به منطقه ی دیگری سفر کرد و مسلمانان آنجا قبل یا بعد از او روزه گرفته بودند در چنین حالتی  او چه کار باید بکند؟

پاسخ: مطابق محاسبات آن منطقه، رمضان را با آنها به اتمام می رساند ؛ پس باید با آنها روزه باشد حتی اگر بیش از سی روزه را گرفته باشد .

 پیامبر صلی الله علیه وسلم در حدیثی در این باره می فرماید(الصوم یوم تصومون والفطر یوم تفطرون ) روز روزه گرفتن آن روزی است که شما روزه اید و روز افطار هم روزی ست که شما افطار می کنید.

 اما اگر کمتراز بیست و نه یا بیست و هشت  روزه گرفته بود گرفتن آن بعد از رمضان براو واجب است چون ماه رمضان از بیست و نه روز کمتر نیست.

 سوال۱۹) خواهر مسلمانی روزه بود اما دو ساعت قبل از اذان مغرب لکه های خون را بر بدنش مشاهده کرد آیا روزه اش باطل می شود؟

پاسخ :اگر واقعا لکه های خون را دیده باشد روزه اش باطل شده اما اجری را کسب کرده است و بعد از رمضان باید روزه اش را قضا کند اما اگر احساس کرد که هنوز لکه پایین نیامده فقط احساس ناراحتی می کند روزه اش صحیح است.

 سوال۲۰) خواهرمسلمانی قبل از اذان صبح از حیض پاک شده یا مردی غسل بر او واجب بوده اما تا بعد از اذان صبح غسل نکرده اند حکم روزه ی این دو شخص چیست؟

پاسخ: بنا به این حدیث پیامبر صلی الله علیه وسلم که ام المومنین حضرت عائشه روایت می کند که می فرماید (کان النبی صلی الله علیه وسلم یدرکه الفجر وهو جنب من اهله ثم یغتسل و یصوم)پیامبر صلی الله علیه وسلم گاهی با همسرانش مجامعت می کرد و صبح می آمد درحالی که همچنان غسل نکرده بود او سپس غسل می کرد و روزه را هم می گرفت» روزه اشان صحیح است

همچنین زن حامله نیز بعد از زایمان حکم زن در حال حیض را دارد واگر قبل از اذان صبح پاک شود باید زود غسل کند که نماز صبحش قضا نشود.

  سوال۲۱) آیا صحیح است که زن در طول ماه مبارک رمضان از قرص منع و جلوگیری از عادت ماهانه استفاده کند؟

پاسخ: بله صحیح است که زن در طول این ایام از چنین دارویی استفاده کند به شرطی که پزشکان متخصص در این باره عدم ضرر و زیان آن را برای آن خانم ثابت کنند اما بهتر است از این کارها خودداری کند چون خداوند متعال به چنین زن هایی مهلت داده که روزه نگیرند و می توانند بعد از رمضان روزه هایشان را قضا کنند.

 سوال۲۲) کسی از آمدن  ماه مبارک رمضان مطلع نبوده و در صبح روز دوم فهمیده که رمضان است دراین صورت باید چکار کند؟

پاسخ:در این روز از خوردن و آشامیدن بپرهیزد و بعد بجای آن ، روزه ای را قضا کند.

پیامبر صلی الله علیه وسلم می فرمایند[لا صیام لمن لم یفرضه من اللیل] صحیح الجامع الصغیر حدیث شماره ۷۵۱۶

کسی که شب(قبل از نماز صبح) نیت آن را نیاورده باشد روزه ای براو نیست و آن روز را روزه نگیرد. (کسی که قصد روزه گرفتن دارد باید تا قبل از نماز صبح نیت آن را بر قلب یا زبان جاری کند.)

  تهیه و ترجمه : زانیار درختی – سردشت

  بخش اول فتواهایی در باره روزه و رمضان

بخش دوم فتواهایی درباره روزه و رمضان

 

نمایش بیشتر

زانیار درختی

نویسنده و مترجم آذربایجان غربی سردشت دانشجو و طلبه

نوشته های مشابه

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

همچنین ببینید
بستن
دکمه بازگشت به بالا