کرونا ویروس و توصیه‌های سلامتی به نمازگزاران
عبدالرحمن جعفری
با توکل به خدا و تفویض امور به ذات باری تعالی و ایمان به آیه‌ی «قُلْ لَنْ يُصِيبَنَا إِلَّا مَا كَتَبَ اللَّهُ لَنَا هُوَ مَوْلَانَا وَعَلَى اللَّهِ فَلْيَتَوَكَّلِ الْمُؤْمِنُونَ»[التوبة: 51] بگو: «هیچ حادثه اي براي ما رخ نمي دهد، مگر آن‌كه خداوند براي ما نوشته و مقرّر داشته است، او مولا و سرپرست ماست و مؤمنان بايد تنها بر خدا توكل كنند»؛ معتقدیم که چیزی خلاف مشیّت و اراده‌ی خداوند حکیم روی نخواهد داد
امّا در عین حال وظایف و تکالیف خود را شناخته و از اسباب و وسایل لازم و مناسبِ هر مطلوبی استفاده خواهیم کرد؛ زیرا فهمیده‌ایم که ایمان به قدر و قضا نه به معنای دست روی دست گذاشتن و سرباز زدن از وظایف، بلکه به این معنی است که انسان باید وظایف و تکالیف خود را بشناسد و به نحو احسن انجام دهد و نتیجه را به خدا بسپارد.
بنابراین در این شرایط اضطراری شیوع خطرناک کرونا ویروس، وظیفه‌ی ما انسان‌ها این است که در حد توان خود، اسباب و وسایل لازم و ضروری، پیش‌گیری از مریض شدن را مراعات کنیم و عافیت دنیا و آخرت را از خداوند مسئلت نماییم.
در نتیجه یاد آوری چند نکته برای نمازگزاران محترم لازم است، به این امید که با مراعات آنها و توکّل بر خدا، این مرحله‌ی بحرانی را به سلامت پشت سر بگذاریم:
1ـ هنگام خروج از منزل این دعا را بخوانید « بِسْمِ اللَّهِ تَوَكَّلْتُ عَلَى اللَّهِ لَا حَوْلَ وَلَا قُوَّةَ إِلَّا بِاللَّهِ» به نام خدا، به خدا توکّل کردم، هیچ تلاشی برای نجات از گناه و هیچ نیروی برای انجام عبادت نیست مگر از جانب الله.
چون انس بن مالک می‌گوید: پیامبر صلی الله علیه و سلم فرمود: هرگاه کسی از خانه خارج شد و این دعا را خواند، به او گفته می‌شود: هدایت شدی، کفایت شدی و نگهداری شدی، شیاطین از او فاصله می‌گیرند و به همدیگر می‌گویند: به شخصی که هدایت شده و کفایت شده و محافظت شده چکار دارید. [سنن أبي داود ، 13/ 290].
راغب اصفهانی می‌گوید: شیطان اسم عام است و شامل هر موجود مضرّی اعم از انسان و جن و هر جانداری می‌شود؛ بنابراین می‌توان شیطان را در این حدیث بر معنای مجازی حمل کرد و چنین استنباط کرد که شخصی که این دعا را با اخلاص می‌خواند، خداوند او را از هر بلاء و موجود مضرّی محافظت می‌کند.
2ـ کسانی که دارای علایمی شبیه بیماری سرماخوردگی و آنفولانزا هستند در خانه بمانند و در نماز جماعت و نماز جمعه شرکت نکنند؛ زیرا جَابِرِ بْنِ عَبْدِ اللَّهِ می‌گوید:« قَالَ النَّبِيُّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ مَنْ أَكَلَ ثُومًا أَوْ بَصَلًا فَلْيَعْتَزِلْنَا أَوْ لِيَعْتَزِلْ مَسْجِدَنَا وَلْيَقْعُدْ فِي بَيْتِهِ» پیامبر فرمود: هر کس سیر یا پیاز خورد، از ما یا از مسجد ما دوری گزیند و تا بهبودی کامل در خانه‌ی خود بنشیند. [صحيح البخاري ، 22/ 345].
وقتی که مصرف سیر و پیار و بوی نامطبوع آن که باعث آزار و اذیت دیگران می‌شود، سبب تجویز دوری گزیدن از مسجد شود، وجود چنین ویروس و بیماری خطرناکی به طریق اولی مجوّز خانه نشینی و دوری گزیدن از اجتماع خواهد شد.
3ـ با الگوگرفتن از سیره‌ی عملی پیامبر صلی الله علیه و سلم و استناد به حدیث عمّار که می‌گوید: از پیامبر شنیدم که فرمود: « إِنَّ طُولَ صَلَاةِ الرَّجُلِ وَقِصَرَ خُطْبَتِهِ مَئِنَّةٌ مِنْ فِقْهِهِ» [صحيح مسلم ، 4/ 361] طول نماز مرد و کوتاه بودن سخنرانی او، علامت فهم دقیق او است ـ لازم است که سخنرانان و خطیبان، خطبه‌های مفید و مختصر بخوانند(به تحقق ارکان اکتفا نموده و از طول دادن بی جهت خودداری فرمایند)
4ـ با تأمل در قرآن و سنت نبوی و آثار ماندگار بزرگان دین، گناه و معصیّت آثار مخرّبی بر زندگی بشر داشته و متقابلاً آثار سازنده‌ی توبه و استغفارنیز انکار ناپذیر است؛ بنابراین سخنرانان و خطیبان مردم را به توبه از گناه و استغفار و برگشت به صراط مستقیم و وظیفه‌ی شناسی تشویق کنند و با خطبه‌های امید بخش مردم را به رهایی از این بحران، امیدوار کنند و همگان نیز عملاً اقدام به توبه و انابه کنند.
5 ـ با توجّه به تخفیفات فراوان شریعت اسلام برای بیماران، افراد سالمند و مبتلایان به بیماری های قلبی و ریوی و دیابتی و … که این ویروس برای آنان به مراتب خطرناک‌تر است، می توانند در نماز جماعت و جمعه شرکت نکنند.
6 ـ هیات أُمناء و خادمان مساجد، بخشی از درآمدهای مسجد را به خرید موادّ ضدعفونی کننده و شوینده‌ی بهداشتی اختصاص بدهند و جاهایی که محل تماس لمسی نمازگزاران است، مانند دست‌گیره‌ی درب ها و شیرآلات دستشویی و وضو‌خانه و … را شبانه‌روز حداقل دو دفعه ضد عفونی کنند.
7ـ تا جایی که امکان دارد، نمازگزاران در خانه وضو بگیرند و از سرویس بهداشتی‌ها و وضوخانه‌های مساجد استفاده نکنند؛ چون احتمال آلوده بودن مکان‌های عمومی به ویروس بسیار زیاد است.
8ـ با توجه به عدم وجوب نماز جمعه بر زنان و کودکان، توصیه می شود این دو گروه در نماز جمعه و جماعت شرکت نکنند.
9ـ از آوردن کودکان به نماز جمعه و جماعت جداً خودداری فرمایید.
10ـ موارد بهداشت فردی را مانند پوشیدن لباس پاک، مسواک زدن، شستن مکرّر دست‌ها در طول روز، ماسک زدن، همراه داشتن دستمال کاغذی و … مراعات کنید و در مواقع عطسه و سرفه جلو دهان خود گرفته تا از آلوده شدن مکان عبادت، در حد توان جلوگیری شود.
11ـ به سلام و احوالپرسی گفتاری اکتفا کنید و از دست دادن و روبوسی و معانقه پرهیز نمایید.
12ـ از نشستن و اجتماع غیر لازم و غیر ضروری در مساجد اجتناب کنید و بعد از اتمام نماز جماعت، از مسجد خارج شوید و فضل و رحمت خدا را بطلبید و در هر حال خدا را بسیار یاد کنید، تا رستگار شوید.
13ـ دعا را دست کم نگیرید و برای حفظ سلامتی و شفای خود و دیگران و دفع بلاء دعا کنید، به ویژه دعاهای مأثورِ کشف بلاء و سلامت از امراض را زیاد بخوانید از جمله این دعا که انس روایت می‌کند که پیامبر صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ همیشه می‌فرمود: «اللَّهُمَّ إِنِّي أَعُوذُ بِكَ مِنْ الْبَرَصِ وَالْجُنُونِ وَالْجُذَامِ وَمِنْ سَيِّئْ الْأَسْقَامِ» [سنن أبي داود ، 4/ 352] پروردگارا، از برص و دیوانگی و جذام و از مریضی‌های بد، به تو پناه می‌برم.
سفارشاتم را با این دعا که ابن عمر می‌گوید: پیامبر صبح و شب آن را ترک نمی‌کرد خاتمه می‌دهم:
«اللَّهُمَّ إِنِّا نَسْأَلُكَ الْعَافِيَةَ فِي الدُّنْيَا وَالْآخِرَةِ اللَّهُمَّ إِنِّا نَسْأَلُكَ الْعَفْوَ وَالْعَافِيَةَ فِي دِينِنا وَدُنْيَانا وَأَهْلِنا وَمَالِنا اللَّهُمَّ اسْتُر عَوْرَاتِنا وَآمِنْ رَوْعَاتِنا اللَّهُمَّ احْفَظْنا مِنْ بَيْنِ أيدِينا وَ مِنْ خَلْفِنا وَ عَنْ يَمِينِنا وَعَنْ شِمَالِنا وَمِنْ فَوْقِنا وَنعُوذُ بِعَظَمَتِكَ أَنْ نُغْتَالَ مِنْ تَحْتِنا». [سنن أبي داود ، 13/ 269].
الفاظ دعا از صیغه‌ی متکلم وحده به صیغه‌ی متکلم مع‌الغیر تغییر یافته است.
والسلام علیکم و رحمت الله
