جماعت در مساجد، نماد هدایت و اصلاح
*الله متعال می فرماید: ﴿إِنَّمَا یَعْمُرُ مَسَاجِدَ اللَّهِ مَنْ آمَنَ بِاللَّهِ وَالْیَوْمِ الآخِرِ وَأَقَامَ الصَّلاهَ وَآتَى الزَّکَاهَ وَلَمْ یَخْشَ إِلاَّ اللَّهَ فَعَسَى أُوْلَئِکَ أَنْ یَکُونُوا مِنْ الْمُهْتَدِینَ﴾. توبه/ ۱۸ – تنها کسی حق دارد مساجد خدا را ( با تعمیر یا عبادت ) آباد سازد که به خدا و روز قیامت ایمان داشته باشد و نماز را چنان که باید بخواند و زکات را بدهد و جز از خدا نترسد . امید است چنین کسانی از زمره راه یافتگان باشند.
*از عَبْدِ اللَّهِ بن مسعود رضی الله عنه روایت است که فرمود: «مَنْ سَرَّهُ أَنْ یَلْقَى اللَّهَ غَدًا مُسْلِمًا فَلْیُحَافِظْ عَلَى هَؤُلاَءِ الصَّلَوَاتِ حَیْثُ یُنَادَى بِهِنَّ، فَإِنَّ اللَّهَ شَرَعَ لِنَبِیِّکُمْ صلى الله علیه وسلم سُنَنَ الْهُدَى، وَإِنَّهُنَّ مِنْ سُنَنِ الْهُدَى، وَلَوْ أَنَّکُمْ صَلَّیْتُمْ فِی بُیُوتِکُمْ کَمَا یُصَلِّی هَذَا الْمُتَخَلِّفُ فِی بَیْتِهِ لَتَرَکْتُمْ سُنَّهَ نَبِیِّکُمْ، وَلَوْ تَرَکْتُمْ سُنَّهَ نَبِیِّکُمْ لَضَلَلْتُمْ، وَمَا مِنْ رَجُلٍ یَتَطَهَّرُ فَیُحْسِنُ الطُّهُورَ ثُمَّ یَعْمِدُ إِلَى مَسْجِدٍ مِنْ هَذِهِ الْمَسَاجِدِ إِلاَّ کَتَبَ اللَّهُ لَهُ بِکُلِّ خَطْوَهٍ یَخْطُوهَا حَسَنَهً، وَیَرْفَعُهُ بِهَا دَرَجَهً، وَیَحُطُّ عَنْهُ بِهَا سَیِّئَهً، وَلَقَدْ رَأَیْتُنَا وَمَا یَتَخَلَّفُ عَنْهَا إِلاَّ مُنَافِقٌ مَعْلُومُ النِّفَاقِ، وَلَقَدْ کَانَ الرَّجُلُ یُؤْتَى بِهِ یُهَادَى بَیْنَ الرَّجُلَیْنِ حَتَّى یُقَامَ فِی الصَّفِّ» صحیح مسلم . کسی که دوست دارد فردا خدا را ملاقات کند، درحالی که مسلمان باشد، باید بر این نمازها مواظبت کند، در وقتیکه اعلان اقامهء آن می شود. زیرا خداوند برای پیامبر صلی الله علیه وسلم راه های هدایت را نمودار کرده است و این نمازها از همین راه های هدایت اند و اگر شما مثل کسی که در خانه اش از نماز (جماعت) تخلف می ورزد، آن را در خانه های خود ادا کنید، همانا سنت و طریقهء پیامبر تان را ترک نموده اید و اگر سنت پیامبر صلی الله علیه وسلم تان را ترک کردید، هر آئینه گمراه می شوید، وقتی یکی از شما درست و به نیکویی وضو گیرد و به طرف یکی از مساجد حرکت نماید، الله متعال به هر گامی که بر می دارد، حسنه نوشته و درجه و مقام او را بلند می برد و یک گناه را از نامه اعمالش پاک می سازد و در حقیقت دیدیم که از آن جز منافقی که نفاقش آشکار است، کسی تخلف نمی ورزید و همانا مرد به نماز آورده می شد، در حالی که در میان دو مرد کشانده شده و بر آن ها تکیه کرده بود، تا اینکه در صف ایستاده می شد.
-اصحاب رسول الله صلی الله علیه وسلم، این گونه به ادای نماز جماعت به مسجد می نگریستند و این نماز را فرق کننده مؤمن و کافر دانسته و مریضی را که توان رفتن به مسجد را نداشت؛ دو نفره او را به مسجد می رساندند.
*دلایل فضیلت جماعت در مسجد فراوان است؛ چنان چه بر شما برادران مسلمان پوشیده نیست. از جمله
-در صحیح مسلم از ابو منذر ابی بن کعب رضی الله عنه روایت است که گفت: مردی بود که مردی دورتر از وی از مسجد را نمی دانستم، و هیچ نمازی از وی نمی ماند، به وی گفته شد- یا به وی گفتم – : چه می شد هرگاه مرکبی خریداری می کردی، که در تاریکی و شدت گرمی بر آن سوار می شدی؟ گفت: شادم نمی سازد که خانه ام در کنار مسجد باشد، من می خواهم که رفتنم به مسجد و باز گشتم به خانواده ام در پلهء حسناتم نوشته شود. رسول الله صلی الله علیه وسلم فرمود: خداوند همهء این ها را برایت فراهم کرده است.
@ضیافت روحانی
کسی که به سوی مسجد می رود، رفتن و آمدنش در مهمانی خداست، چقدر مهمانی عزتمندانه که در آن قلب ها آرامش میابند و ارواح خشنود و سعاتمند می گردند و سینه ها فراخ و شاداب می شوند. حضرت ابوهریره روایت نموده که رسول الله صلی الله علیه وسلم فرمودند: (مَنْ غَدَا إِلَى الْمَسْجِدِ وَرَاحَ أَعَدَّ اللَّهُ لَهُ نُزُلَهُ مِنَ الْجَنَّهِ کُلَّمَا غَدَا أَوْ رَاحَ ) صحیح بخاری و صحیح مسلم «هرکس به مسجد رفت و آمد کند، خداوند برای هر رفت و برگشت او، ضیافتی در بهشت تدارک می بیند».
-امام احمد و ترمذی از ابن عباس روایت نموده که پیامبر صلی الله علیه وسلم امور کفاره کننده گناهان را این گونه بیان نمودند: درنگ کردن به مساجد بعد از نمازها، قدم زدن به طرف مساجد برای نماز جماعت، وضوی کامل گرفتن در وقت سختی ها و فرمودند: کسی که این اعمال را انجام دهد به خوبی زندگی کرده و بخوبی می میرد و از گناهان طوری پاک می شود که از مادر تولد شده بود.
*خوشحالی الله متعال از التزام بنده مسلمان به مسجد و جماعت
-امام احمد و ابن ماجه از ابوهریره روایت نموده که رسول الله صلی الله علیه وسلم فرمودند: «مَا تَوَطَّنَ رَجُلٌ مُسْلِمٌ الْمَسَاجِدَ لِلصَّلاَهِ وَالذِّکْرِ إِلاَّ تَبَشْبَشَ اللَّهُ لَهُ کَمَا یَتَبَشْبَشُ أَهْلُ الْغَائِبِ بِغَائِبِهِمْ إِذَا قَدِمَ عَلَیْهِم» جای نمی گیرد مرد مسلمان در مسجد برای ادای نماز و ذکر مگر اینکه الله به قدومش خوش حال می شود چنانچه خانواده یک مسافر به آمدن مسافر شان خوشحال می شوند و با بشاشت و خوش رویی متوجه او می شوند ”
-حضرت انس بن مالک رضی الله عنه روایت نموده که رَسُولُ الله صَلَّى الله عَلَیه وسَلَّم فرمودند: «إِنَّ الله عَزَّ وَجَلَّ لَیُنَادِی یَوْمَ الْقِیَامَهِ: أَیْنَ جِیرَانِی؟ أَیْنَ جِیرَانِی؟ قَالَ فَتَقُولُ الْمَلاَئِکَهُ: رَبَّنَا، وَمَنْ یَنْبَغِی أَنْ یُجَاوِرَکَ؟ فَیَقُولُ: أَیْنَ عُمَّارُ الْمَسَاجِدِ؟» الله متعال در روز قیامت ندا می کند که همسایگانم کجایند؟ همسایگانم کجایند؟ فرشتگان می گویند: پروردگارا! چه کسی سزاوار همجواری تو را دارد؟ الله متعال می فرماید: آباد کننده گان مساجد کجایند؟
*هشدار به ادای نماز به خانه و دوری از مسجد
بزار و طبرانی روایت نمودند که ابودرداء به پسرش گفت: پسرم! باید خانه ات مسجد باشد؛ چون از رسول الله صلی الله علیه و سلم شنیدم که می گفت: مساجد خانه های پارسایان اند و هر کسی که مسجد، خانه اش شود؛ خداوند روح و رحمت خویش را برایش کامل می سازد و عبور از پل ( صراط ) را تا رسیدن به بهشت برایش فراهم می کند.
لهذا باید مسلمانان به ادای نماز به جماعت حریص بوده و مساجد را با ذکر و نماز اِعمار نموده و در جستجوی یافتن رخصت برای گریز از جماعت در مسجد نباشند؛ مگر در صورت وجود عذر شرعی.
-حضرت ابو هریره می فرماید: أَتَى النبیَّ صَلّى اللهُ عَلَیْهِ وسَلَّم رَجُلٌ أَعمى فقال: یا رسولَ اللَّه، لَیْس لی قَائِدٌ یقُودُنی إِلی المَسْجِد، فَسأَلَ رسولَ اللَّهِ صَلّى اللهُ عَلَیْهِ وسَلَّم أَن یُرَخِّصَ لَهُ فَیُصَلیِّ فی بیْتِه، فَرَخَّص لَه، فَلَمَّا وَلىَّ دَعَاهُ فقال له: هلْ تَسْمَعُ النِّدَاءَ بِالصَّلاه؟ » قال: نَعَم، قال: « فَأَجِبْ » رواه مسلم. مرد کوری خدمت پیامبر صلی الله علیه وسلم آمده و گفت: ای رسول الله صلی الله علیه وسلم! من راهنمائی ندارم که مرا به مسجد آورد و از رسول الله صلی الله علیه وسلم خواست تا به وی اجازه دهد که در خانه اش نماز گزارد و آنحضرت صلی الله علیه وسلم به وی رخصت داد و چون وی روی گرداند او را خواسته و فرمود: آیا اذان را می شنوی؟ گفت: بلی! فرمود: پس اجابت کن!
-بیهقی از حضرت علی رضی الله عنه روایت نموده که فرمود: نماز همسایهی مسجد، جز در مسجد درست نیست .
به حضرت علی گفته شد که همسایه مسجد کیست؟ فرمود: کسی که اذان را بشنود.
-رسول الله صلی الله علیه وسلم در نکوهش مُتخلفین از نماز به شدت برخورد کرده و می فرماید: «مَنْ سَمِعَ الْمُنَادِیَ فَلَمْ یَمْنَعْهُ مِنْ اتِّبَاعِهِ عُذْرٌ» قَالُوا: وَمَا الْعُذْرُ؟ قَالَ: «خَوْفٌ أَوْ مَرَضٌ، لَمْ تُقْبَلْ مِنْهُ الصَّلَاهُ الَّتِی صَلَّى». کسی که اذان را بشنود و بدون عذر به مسجد حاضر نشود، نمازش قبول نمی شود. صحابه پرسیدند: عذر نماز چیست؟ رسول الله صلی الله علیه وسلم فرمودند: ترس و مریضی.
*جماعت عشاء و صبح دلیل روشن ایمان راستین
برادر ایمانی! به جماعت صبح و خفتن زیاد حریص باش؛ چون آن دو فرق کننده مؤمن و منافق می باشند.
ابوداؤد از ابی بن کعب رضی الله عنه روایت نموده که ایشان فرمودند: صَلَّى بِنَا رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ یَوْمًا الصُّبْحَ، فَقَالَ: أَشَاهِدٌ فُلَانٌ؟» قَالُوا: لَا، قَالَ: «أَشَاهِدٌ فُلَانٌ؟» قَالُوا: لَا، قَالَ: «إِنَّ هَاتَیْنِ الصَّلَاتَیْنِ أَثْقَلُ الصَّلَوَاتِ عَلَى الْمُنَافِقِینَ، وَلَوْ تَعْلَمُونَ مَا فِیهِمَا لَأَتَیْتُمُوهُمَا وَلَوْ حَبْوًا عَلَى الرُّکَبِ وَ إِنَّ الصَّفَّ الْأَوَّلَ عَلَى مِثْلِ صَفِّ الْمَلَائِکَهِ، وَلَوْ عَلِمْتُمْ مَا فَضِیلَتُهُ لَابْتَدَرْتُمُوهُ، وَإِنَّ صَلَاهَ الرَّجُلِ مَعَ الرَّجُلِ أَزْکَى مِنْ صَلَاتِهِ وَحْدَهُ، وَصَلَاتُهُ مَعَ الرَّجُلَیْنِ أَزْکَى مِنْ صَلَاتِهِ مَعَ الرَّجُلِ، وَمَا کَثُرَ فَهُوَ أَحَبُّ إِلَى اللَّهِ تَعَالَى» یک صبحی رسول الله صلی الله علیه و سلم بعد از ادای نماز صبح فرمودند: آیا فلانی – در مسجد -حاضر است؟ گفتند: نخیر ، باز فرمود: آیا فلانی – در مسجد – حضور دارد؟ گفتند: نه، رسول الله صلی الله علیه وسلم فرمودند: این دو نماز ( صبح و عشاء ) سنگین ترین نماز بر منافقین می باشند؛ اگر می دانستید که این دو نماز چقدر فضیلت دارد، بدان روی می آوردند، اگرچه بر روی دست ها و زانوهایتان می بود، صف اول نماز مثل صف اول فرشتگان می باشد و اگر فضیلت صف اول را می دانستید، حتماً برای رسیدن به آن عجله می کردید ، نماز دو نفری بهتر از نماز انفرادی است و نماز سه نفره بهتر از نماز دو نفری می باشد و هر چه جماعت نماز بیشتر باشد، نزد الله متعال دوستداشتنی تر می باشد.
-در صحیح ابن حبان از عبدالله بن عمر روایت است که فرمودند: اگر شخصی در نماز عشا حضور نمی یافت، ما برایش بد گمان می شدیم.
-پیامبر صلی الله علیه وسلم تأکید نمودند که کسی که نماز صبح را به جماعت حاضر شود، آتش دوزخ برایش حرام می گردد؛ امام مسلم از عماره بن رؤیبه روایت نموده که فرمود: از رسول الله صلی الله علیه شنیدم که فرمودند: کسی که نماز پیش از طلوع آفتاب و پیش از غروب ( صبح و عصر) را ادا نماید، به دوزخ وارد نمی شود.
کسی از اهل بصره از راوی پرسید: آیا این سخن را از رسول الله صلی الله علیه وسلم شنیدی؟ گفت: بله من گواهی می دهم که این سخن را با گوش هایم شنیدم و قلبم آن را حفظ کرده است.
**پس ای برادر مسلمان بر ادای نماز جماعت در مسجد حریص باش به ویژه نماز صبح و عشا، در هر شرایطی که قرار داری آن را از دست نده؛ اگر چه به این گمان بودی که به جماعت اول نمی رسی، بازهم به سوی مسجد به نیت رسیدن به جماعت بشتاب؛
رسول الله صلی الله علیه وسلم در حدیثی که ابو داود از ابو هریره روایت نموده فرمودند: «مَنْ تَوَضَّأَ فَأَحْسَنَ وُضُوءَهُ ثُمَّ رَاحَ فَوَجَدَ النَّاسَ قَدْ صَلَّوْا أَعْطَاهُ اللَّهُ جَلَّ وَعَزَّ مِثْلَ أَجْرِ مَنْ صَلاَّهَا وَحَضَرَهَا، لاَ یَنْقُصُ ذَلِکَ مِنْ أَجْرِهِمْ شَیْئًا» کسی که صحیح و کامل وضوء گیرد و به طرف مسجد حرکت نماید، در حالی که مردم نماز جماعت را خوانده اند؛ برای این شخص مثل پاداش کسانی که به جماعت حاضر بودند می رسد، بدون این که از مزد آنان کاسته شود.
لذا نباید در ادای نماز جماعت کوتاهی کرده و تنبلی نمایی؛ چون درین صورت اجز و مزد جزیلی را از دست داده ای و این خسران بزرگی است.
نوشته: د.عبدالرحمن البر / ترجمه: عبدالخالق احسان
