پایههای پنجگانهی اسلام، « نماز، روزه، زکات، حج و جهاد» که از عبادات مهم و برجسته بشمار میآیند اگر چه همه آنها اهداف مشترکی که همانا رساندن صاحبانشان به کمالات انسانی و تقوای الهی دارند اما در واقع و حقیقت هر کدام برای رساندن به هدف ، روش خاصی دارند مثلاً وظیفه و رسالت « نماز » تقویت ارتباط مستقیم انسان با خداست.« زکات » تقویت رابطه انسان با انسانهاست، « حج » تقویت رابطه انسان با خالق و تمام مخلوقات است و « جهاد » برای محافظت و مراقبت از همهی این روابط است، به این معنی اگر کسی مانع روابط صحیح انسان با خدا یا خلق خدا گردید جهاد به حسابش میرسد .
اما رسالت « روزه » و مسئولیت خطیر آن تقویت و گسترش رابطهی انسان با خویش است به تعبیر دیگر فلسفهی وجودی روزه، بازگشت انسان به خود در راستای اصلاح خویش است که میتوان اصلاح خویش را زیر بنای اصلاح خانواده و جامعه دانست.
یعنی در واقع ماه مبارک رمضان فرصتی مبارک و مناسب است که روزه دار به مدت یک ماه با خود بشیند و به محاسبهی خود به معنی شرعی آن بپردازد و راههای آسیبپذیری خود را از تمام جوانب فکری، اخلاقی اجتماعی ، سیاسی ، اقتصادی و غیره بشناسد و سپس با عزمی راسخ و بردباری و توکل بر خدا به برنامهریزی و اقدامات لازم جهت سد راههای نفوذی و آسیبپذیری خود بپردازد و از جهت دیگر با داشتن نقاط قوتی که در خود سراغ دارد بستر رشد وترقی خود را در زمینههای مذکور فراهم سازد و با این شگرد و این روش بتواند به جبران مافات بپردازد و از داشتههای خود برای آیندهای روشن و هدفمند بهرههای لازم را ببرد.
آنچه که مسلم و قطعی است روزه دار زمانی میتواند به چنین نتیجهای دست بیابد که طبق برنامه خدا و رسولش یعنی قرآن و سنت گام بردارد به تعبیر دیگر یعنی بازگشت حقیقی به قرآن و سنت داشته باشد چنین بنظر میرسد که نزول قرآن در ماه مبارک رمضان به همین مسئله نظر دارد. به تعبیر دیگر شاید نزول قرآن در ماه مبارک رمضان به ما این پیام بدهد که اگر میخواهید از طریق عبادت روزه بخش مهمی از تقوای الهی راه کسب کنید چارهای ندارید جز اینکه همراه با گرفتن روزه باز گشتی قطعی وحقیقی به قرآ ن برای همیشه داشته باشید.
اگر مسلمانان در رابطه با این فریضهی الهی چنین نگرشی داشته باشند قطعا روزه میتواند منشأ اقدامات نیکو و ستودنی و تصمیمات خوب و مبنای اصلاح بسیاری از افراد و خانوادهها گردد. و با ایجاد فضای معنوی که به صورت فردی وجمعی که در ماه مبارک رمضان شکل میگیرد زمینهی کاهش انواع بیماریهای روحی و روانی و جسمی و ناهنجاریهای فکری و اخلاقی و غیره را فراهم کند.
لذا بر ما بندگان خدا ضروری است که ماه مبارک رمضان را نقطه عطفی برای تغییر و تحول به سمت مثبت و بهترین فرصت برای آن امر مهم تلقی کنیم و چه به صورت فردی و چه به صورت جمعی از این داروی مؤثّر و شفابخش برای امراض قلوب و شکستن موانع پیشرفت و ترقی خود بهره ببریم و علاوه بر بدست آوردن رضا و خشنودی خدا سعادت دنیا و آخرت را تضمین کنیم.
مسلم خدری