توبه

توبه یعنی بازگشت از گناه و پشیمانی از کار ناشایستی که بنی آدم در اثر تسلط نفس و یا شیطان دچار آن می شود.

-اما چرا توبه؟ چون انسان در طول روز بارها در اثر وسوسه شیاطین جن و إنس و همچنین نفس خویش دچار وسوسه می شود ؛ شاید به همین سبب است که سنت است در دو کعت نماز سنت صبح، معوذتین ( قل أعوذُ بِربِّ الفلق …. و قل أعوذُ بِربِّ الناس … ) بخوانیم ، که در آن پناه ببریم به خداوند مردم و به مالک مردم و إله و معبود مردم از شر بسیار وسوسه گری که عقب می نشیند، وسوسه گری که در سینه های مردم وسوسه می کند از جنّی ها و مردم.

پس انسان روزانه بارها دچار لغزش می شود ؛ شاید  عمده علت آن هم ، این باشد که شیطان، که دشمن قسم خورده ی انسان است ، به عزّت خدا قسم خورده است که همه ی بنی آدم را از راه به در می کند غیر از بندگان مخلص خداوند.

بعد از هر گناهی هم باید پشیمانی و توبه ای باشد.همانطور که شیخ سعدی شیرازی علیه الرّحمة می فرماید:

بنده همان به که  زتقصیر خویش عذر به در گاه خدای آورد

ورنه سزاوار خداوندیش کس نتواند که به جای آورد

-امام محمد غذالی می فرماید: خداوند سه موجود را آفرید یکی فرشتگان که آن ها موجوداتی هستند که هرگز گناه نمی کنند و دچار خطا نمی شوند خداوند می فرماید : ” لا یَعصُونَ اللهَ ما أمَرَهُم و یَفعَلُونَ ما یُؤمَرُونَ ” 6 التحریم

ترجمه:( در آنچه خدا به ایشان دستور فرموده نافرمانی او را نمی کنند و آنچه را که فرمان داده شده اند انجام می دهند.)

موجود دیگر ابلیس یا همان شیطان بود که او از انجام فرمان خدا مبنی بر سجده بردن به آدم سر باز زد و خداوند هم در اثر این نافرمانی او را از رحمت خویش دور کرد و او که گناه کرده بود توبه نکرد و بر نافرمانی خویش ماندگار شد و حتی قسم یاد کرد که همه ی انسان ها را از راه به در می کند و از خدا خواست که به او مهلت دهد تا این کار را انجام دهد .

سپس موجود دیگری به نام آدم آفرید، او موجودی بود که در اثر وسوسه ابلیس دچار خطا شد اما از گناه خویش توبه کرد و خداوند هم توبه ی او را پذیرفت.

@ لذا گناه نکردن، کار فرشتگان است و بس و گناه کردن و بر گناه ماندن و ادامه دادن به آن، کار شیطان و شیطان صفتان است و امّا گناه کردن و توبه کردن از گناه، کار آدم و آدم صفتان است.

توبه به اندازه ای محبوب خدا است که خداوند فرموده است :” إنَّ اللهَ یُحِبُّ التَّوّابینَ و یُحِبُّ المُتَطهِّرینَ ” 222 البقرة

ترجمه:( بی گمان خداوند توبه کنندگان و پاکان را دوست دارد)

 پس به عبارتی می توان گفت که خداوند گناهکاران را دوست دارد، اما نه همه ی آن ها را ، بلکه گناهکارانی را که توبه می کنند.

@ توبه شرایطی دارد:

باید انسان از خطایی که از او سر زده در دل پشیمان باشد و سعی کند به چنین کاری برنگردد و جبران مافات هم بکند.

باید گفت که توبه از هر کسی و در هر صورتی پذیرفته نیست بلکه آدابی دارد خداوند منان می فرماید:

” إنَّما التَّوبَةُ علی اللهِ لِلّذینَ یَعمَلُونَ السُّوءَ بِجَهالةٍ ثُمَّ یَتُوبُونَ مِن قَریبٍ “17ألنساء

ترجمه:( همانا خداوند تنها توبه ی کسانی را قبول می کند که از سر نادانی گناه می کنند سپس به زودی توبه می کنند.)

@ یعنی خداوند توبه را از کسانی قبول می کند که

*اولاً گناه، یکی باشد و تکرار نشود. می فرماید: ” ألسُّوء ” این کلمه را مفرد آورده است نه به صورت جمع

* ثانیاً باید ” بِجَهالةٍ ” باشد یعنی از سر ندانم کاری باشد نه عالماً و عامداً. 

ثالثاً باید توبه  ” مِن قریب ” باشد یعنی توبه باید هرچه زودتر انجام گیرد و تأخیر در آن جایز نیست.

در آیه ی بعد می فرماید: ” و لَیستِ التَّوبَةُ لِلَّذینَ یَعملونَ السَّیِّئاتِ حَتّی إذا حَضَرَ أحَدَهُمُ المَوتُ قالَ إنِّي تُبتُ الآنَ ” 18 ألنّساء

ترجمه : ( توبه از کسانی پذیرفته نیست که مرتکب گناهان می گردند تا مرگ یکی از آن ها فرا می رسد و می گوید اکنون توبه می کنم.)

پس توبه ی افرادی که گناهان ( به صورت جمع آمده است نه مفرد) انجام می دهند و توبه را به تأخیر می اندازند، مقبول نیست.

# و اما نتیجه توبه چه خواهد بود ؟ آیا توبه تنها گناه را از بین می برد و یا تأثیر دیگری هم دارد ؟ توبه به اندازه ای اهمیت دارد که خداوند پس از آن که از مشرکان و از قاتلان و از زناکاران صحبت فرموده ، که این ها بزرگترین گناهکاران هستند، می فرماید:

” إلا مَن تابَ و آمَنَ و عَمِلَ عَمَلاً صالحاً فَأولئکَ یُبَدِّلُ اللهُ سَیِّئاتِهِم حَسَناتٍ و کانَ اللهُ غَفوراً رَحیماً ”  70 ألفرقان

ترجمه:( مگر کسی که توبه کند و ایمان بیاورد و کار شایسته بکند که خداوند {گناه چنین کسانی را می بخشد و} بدی ها و گناهان ایشان را به خوبی ها تبدیل می کند و خداوند آمرزنده و مهربان است.)

پس خداوند کریم می فرماید اگر کسانی گناهان بزرگی چون قتل و ……. را انجام دهند و توبـه کنند و شرایـط تـوبـه را به جا آورند، نه تـنها خدا آن ها را کـیفـر نمی دهد، و گناهان ایشان را هم از بین نمی برد ؛ بلکه گناهان ایشان را به نیکی ها تبدیل می کند.

برای تقرب ذهن یک مثال بیاوریم: فرض کنید یک دانش آموز در یک درس بارها نمره کم گرفته است از معلمش می پرسد: آیا اگر از این پس درس هایش را خوب بخواند نمره های کم او را پاک می کند؟ معلم در جوابش بگوید: خیر!!! بلکه صفرهای شما را تبدیل به بیست می کنم!!!

چه جالب است که خداوند نه تنها گناهانمان را در صورت توبه می آمرزد، بلکه تبدیل به حسنات بکند!

پس واقعا خداوند بسیار آمرزنده و مهربان است. برای همین است که شاعر می گوید:

بـازآ بـازآ هـرآنچـه هـستی بـازآ        گر گبر و یهود و بت پرستی بازآ

این درگه ما درگه نومیدی نیست       صـد بار اگـر توبـه شکـستی بازآ

– در حدیث است که خداوند در مورد بنده ای که گناه کرده و بعد توبه کرده، به فرشتگان می فرماید: من شرم دارم که گناه او را نپذیرم.

-شیخ سعدی با توجه با این حدیث می فرماید:

کرم بین و لطف خداونگار      گنه بنده کرده است و او شرمسار

پس ألحق که خداوند بسیار آمرزنده و مهربان است. و این رحمت او ما را امیدوار می کند. بلی گناهی که ما مرتکب می شویم بسیار بزرگ است ولی اگر به رحمت خداوند می نگریم بسیار بزرگ تر از آن گناه ماست. و این امر ما را از نومیدی به امیدواری می آورد.  والسلام

محتاج رحمت و آمرزش پروردگار،

 ابراهیم عمری