حقیقت تجویز کتک زدن زنان در قرآن
خداوند حکیم در قرآن کریم در آیه ۳۴ سوره نساء در خصوص زنان ناشزه و چگونگی تعامل با آنان می فرماید : ” فالصالحات قانتات حافظات للغیب بما حفظ الله و اللاتی تخافون نشوزهن فعظوهن و اهجروهن فی المضاجع و اضربوهن فان اطعنکم فلا تبغوا علیهن سبیلا ان الله کان علیا کبیرا ” نساء / ۳۴
پس زنان صالحه آنانی هستند که فرمانبردار اوامر خدا و مطیع دستور شوهران خود بوده و خویشتن را از زنا بدور و اموال شوهران را از تبذیر محفوظ و اسرار زناشویی را نگاه می دارند ، چرا که خداوند به حفظ آنها دستور داده است ، و زنانی را که از سرکشی و سرپیچی ایشان بیم دارید ، پند و اندرزشان دهید و اگر مؤثر واقع نشد از همبستری با آنان خودداری کنید و بستر خویش را جدا کنید و اگر باز تاثیری نداشت و راهی جز شدت عمل نبود آنان را تنبیه کنید و کتک مناسبی بزنید ، پس اگر از شما اطاعت کردند راهی برای تنبیه ایشان نجوئید ، بیگمان خداوند بلند مرتبه و بزرگ است .
آنچه که از این آیه شریفه برداشت می شود جواز کتک کاری همسران می باشد ، پس چگونه ممکن خواهد بود که در بین آن و دیگر نصوصی که در مورد تکریم زنان و حسن تعامل و رفتار با آنان وارد شده اند توافق ایجاد کرد ؟!
برای پاسخ به این سؤال و بر طرف نمودن این اشکال باید گفت :
۱ ــ همگی مسلمانان متفقند که بهترین تفسیر و برجسته ترین تطبیق و عملی نمودن قرآن کریم همان است که از شخص رسول الله ( ص ) صادر شده است ، ایشان با ده تا زن از سنین مختلف و با ویژگیهای متفاوت ازدواج نموده و در مدتی قریب به چهل سال از عمر مبارکش را با آنان زندگی کرده است .
یکی از همسران آنحضرت ( ص ) ام المؤمنین عایشه صدیقه ( رض ) می گوید : هرگز پیامبر خدا ( ص ) هیچ چیزی را و هیچکدام از همسرانش را و حتی هیچ خادمی را با دستان خودش کتک نزده است ، اساسا مگر به قصد جهاد در راه خدا و گرنه به هیچ چیزی ضربه ای وارد نکرده و اگر هم از کسی ضربه ای دریافت نموده باشد هیچ گاه به خاطر شخص خودش از وی انتقام نگرفته است ، مگر اینکه به یکی از حدودات خداوند تجاوزی صورت گرفته باشد که در آنصورت انتقام گیریش صرفا به خاطر خداوند عزوجل بوده است .
از عبدالله بن زمعه ( رض ) روایت شده که رسول خدا ( ص ) در میانه اندرزهایش به مردم در خصوص زنان فرمود : بعضی از شماها همسر خود را همانند برده ای مورد ضرب و شتم قرار داده و سپس در پایان همان روز وی را در آغوش می گیرد !!!
۲ ــ کتک زدنی که در این آیه شریفه بیان شده ، در مرتبه چهارم از مراحل مطرح شده برای تنبیه زنان ناشزه ترتیب بندی شده است :
اولا : بایستی به گونه ای نشوز و نافرمانی صورت گرفته باشد که پیامدهایی ناگوار بدنبال خود بیاورد .
نشوز به معنی : سرکشی و تمرد همسر در برابر شوهرش در مورد همزیستی با او و قوامیت وی می باشد .
پیامدهای نشوز هم به عنوان مثال : وادار شدن شوهر به وقوع در فاحشه ، همچنین احتمال منجر شدن نافرمانی همسر به طلاق و فروپاشی خانواده و غیره …
ابن عاشور در تفسیر خود آورده است : ” تخافون نشوزهن ” یعنی از پیامدهای ناگوار نشوز می ترسید ، پس توضیح آن بدینگونه خواهد بود : هم نافرمانی واقع شده و هم گمان می رود که آن وضعیت به عصیان و سرپیچی بینجامد ، نه صرف عصبانیت و نافرمانی ، زیرا این نوع دلرنجی و خشمگینی در میان زوجین کمتر اتفاق می افتد که در خانواده ای موجود نباشد .
ثانیا : در پیش گرفتن راه پند و اندرز ، به هدف برطرف نمودن نشوز و اصلاح رابطه زن و شوهری ، که به علت آن نافرمانی ، تباه گردیده است .
ثالثا : ترک کردن زن ناشزه تا مدت زمانی ، به امید اینکه به خود آمده و از پیامدهای نشوزش آگاهی یابد .
حقیقتا این مراحل سه گانه که شریعت اسلام قبل از بکار گیری تنبیه بدنی آنرا سفارش نموده برای کسانیکه از خرد و آداب اسلامی برخوردار می باشند ، موانعی بسیار حکیمانه هستند که از وقوع آن جلوگیری می نمایند ، بدین ترتیب مثل اینکه ضرب مطرح شده در آیه شریفه تنها جنبه تحذیر و پیشگیری دارد و بس .
۳ ــ با وجود این و پس از این توضیح ، حتی در صورت بکارگیری تنبیه بدنی به عنوان راه حل ، نباید به صورت زن ضربه زده شود و نیز نباید کتک کاری موجب ضرر رسانی به بدن وی گردد و همچنین باید در صورتی آنرا بکار گرفت که نشوز ثابت و ادامه داشته باشد ، در غیر این صورت و بدون در نظر گرفتن مراحل و شرایط مذکور ، انجام دهنده آن در دنیا و آخرت مورد عقاب و عذاب خداوندی قرار خواهد گرفت .
نویسنده : دکتر احمد ریسونی
مترجم : امید سلیمانی ـــ بانه
