(موانع فهم صحیح قرآن(3-3)
هم اندیشیجمعی از علما و اندیشمندان
اگر بخواهیم به فهم صحیح قرآن برسیم چارهای جز این نیست که موانع را خوب شناخته و از سر راه برداریم البته از آنجایی که اشیاء با اضدادشان شناخته میشوند مقدار زیادی از اسباب فهم قرآن ما را در فهم موانع آن مددرسانی میکند که برخی از مهمترین موانع فهم صحیح قرآن عبارتند از:
۱.ظلم: ظلم با توجه به مفاهیم و مصادیق گستردهای که دارد بزرگترین مانع محسوب میشود خداوند متعال میفرمایند: «وَنُنَزِّلُ مِنَ الْقُرْآنِ مَا هُوَ شِفَاء وَرَحْمَةٌ لِّلْمُؤْمِنِینَ وَلاَ یَزِیدُ الظَّالِمِینَ إَلاَّ خَسَارًا» (سوره اسراء آیه ۸۲)
۲.پیشداوریها و تحمیل باورهای شخصی بر متن: بسیاری از اهل کتاب که مسلمان میشدند مواردی از قرآن را که با کتابهای آنها مشابهت داشت خیلی سریع میپذیرفتند ولی موارد علی الظاهر متضاد را تأویل و توجیه میکردند و همین طور فلاسفه و متکلمان و فقها و… تلاش میکردند تا برای فرضیههای خود محملی در قرآن بیابند.
هر چند نمیتوان برای تفسیر و فهم صددرصد این پیشفرضها و باورهای قبلی جدا شد ولی پیشنهاد میگردد در جهت فرو کاستن از تفسیر هرمنوتیکی از تأویل و برگرداندن الفاظ قرآن به معنای خلاف ظاهر خودداری گردد.
۳.آفت روانی که معمولاً آگاهانه هم صورت میگیرد: این مورد زیر سر هوای نفس است خداوند متعال میفرماید: «فَأَمَّا الَّذِینَ فی قُلُوبِهِمْ زَیْغٌ فَیَتَّبِعُونَ مَا تَشَابَهَ مِنْهُ ابْتِغَاء الْفِتْنَةِ وَابْتِغَاء تَأْوِیلِهِ» (سوره آل عمران آیه ۷)
پس تقوا شرط فهم صحیح قرآن است که «إَن تَتَّقُواْ اللّهَ یَجْعَل لَّکُمْ فُرْقَاناً» (سوره انفال آیه ۲۹)
۴.غرض سوء و کژ فهمی: بسیاری از آیات قرآن بدون آنکه نیازمند کمترین کتاب لغتی باشند فهمیده میشوند مانند: «إِنَّمَا اللّهُ إِلَـهٌ وَاحِدٌ» (آیه ۱۷۱ نساء)، «إِلَهُکُمْ إِلَهٌ وَاحِدٌ» (آیه ۶ فصلت)
ولی برخی چون خودشان مشکل دارند و نمیخواهند آیات صریح و روشن قرآن را که پیرامون توحید و قیامت و… میباشند بفهمند با چنین سوء غرضی با کژ فهمی به سراغ آیات میروند طبیعی است که چنین افرادی اگر صد شق القمر هم ببینند باور نمیکنند.
۵.خلط مفهوم و مصداق و سرایت دادن خصوصیات مصداق به مفهوم بدون دلیل متقن و مستند.
۶.شتاب زدگی در فهم آیات و استفاده نکردن از خود متن و قرآن در فهمیدن آن (عدم توجه به خود تفسیری و بینا متنی قرآن)
۷.شناختن قلمرو قرآن و تصور اینکه پاسخ هر سؤالی را در قرآن باید یافت هر چند به مسائل دینی، تربیتی و هدایتی ما هم مربوط و مرتبط نباشند.
نکته: شایستهی یادآوری است که ذوبطون دانستن قرآن نیز فهم ساده و همگانی و قابل دسترس بودن قرآن را پیچیده و دور از دسترس کرده است و فهم آن را ویژهی گروه خاصی نموده است که این مورد با مبین و تبیان و بیان بودن قرآن همخوانی ندارد البته اگر برداشتهای ذوقی و اشاری و باطنی از قرآن مباین و متضاد با ظاهر الفاظ و عربیت قرآن باشد پذیرفته نیست ولی اگر در طول هم باشند قابل قبول است.
اصلاح وب