آیا ایمان انسان مسلمان کم و زیاد می شود؟

عده ای از اصحاب رسول خدا(ص) نقل می کردند : بعضی اوقات در قلب خود احساس شادی و آرامش و صفا و سعادت می کنیم که اگر بهشتیان در چنین آرامشی به سر ببرند، به راستی که چه زندگی زیبا و خوشی را در بهشت دارند، سپری می نمایند!خصوصاً زمانی این احساس به انسان دست می دهد که به خالق خویش نزدیک شده و با کمال وجود او را بندگی و اطاعت کند و از گناه و نافرمانی خدا، خود را برحذر دارد، این حقیقت را باید قبول کرد که ایمان انسان به وسیله انجام اعمال صالحه و عبادات زیاد می شود ، که از خوشحالی در پوست خود نمی گنجد و بر عکس گناه و نافرمانی، زندگی را تباه می کند که این دنیا با این وسعت ، بر وی تنگ شده ودچار فشار روحی و روانی می شود.

ایمان مانند درختی است، در وجود ما، وقتی که آن را با آب تمییز و پاک و با انواع کودهای مقوی تقویت کنیم روز به روز رشد و نمو پیدا کرده و میوه زیبا و خوشمزه می دهد. بر عکس اگر به او آب نداده و او را تغذیه نکنیم روز به روز ضعیف شده تا اینکه خشک و غیر قابل استفاده می شود، حضرت علی(رض) می فرماید : ایمان نقطه روشن سفیدی است در وجود انسان، وقتی که انسان اعمال صالح را انجام دهد این روشنایی و سفیدی زیاد شده تا اینکه کل قلب سفید و نورانی می شود، ولی نفاق، نقطه سیاهی است، وقتی که مرتکب اعمال حرام شویم ، این سیاهی بیشتر شده تا اینکه تمام قلب را سیاهی فرا می گیرد، سپس این آیه(14) سوره مطففین را تلاوت فرمودند : كَلَّا ۖ بَلْ ۜرَانَ عَلَىٰ قُلُوبِهِم مَّا كَانُوا يَكْسِبُونَ ﴿١٤﴾ هرگزاهرگز! اصلاً کردار و تلاش (پلشت و زشت) ایشان دلهایشان را زنگ زده کرده است (و همچون زنگاری بر قلوبشان نشسته است و سوراخهای هدایت را بر روی ایشان بسته است)

قرآن کریم نیز به این موضوع به خوبی اشاره کرده و می فرماید :

سوره انفال آیه(2): إِنَّمَا الْمُؤْمِنُونَ الَّذِينَ إِذَا ذُكِرَ اللَّـهُ وَجِلَتْ قُلُوبُهُمْ وَإِذَا تُلِيَتْ عَلَيْهِمْ آيَاتُهُ زَادَتْهُمْ إِيمَانًا وَعَلَىٰ رَبِّهِمْ يَتَوَكَّلُونَ مؤمنان، تنها کسانی هستند که هر وقت نام خدا برده شود، دلهایشان هراسان می‌گردد (و در انجام نیکیها و خوبیها بیشتر می‌کوشند) و هنگامی که آیات او بر آنان خوانده می‌شود، بر ایمانشان می‌افزاید، و بر پروردگار خود توکّل می‌کنند (و خویشتن را در پناه او می‌دارند و هستی خویش را بدو می‌سپارند).

سوره توبه آیه(124) : وَأَمَّا الَّذِينَ فِي قُلُوبِهِم مَّرَضٌ فَزَادَتْهُمْ رِجْسًا إِلَىٰ رِجْسِهِمْ وَمَاتُوا وَهُمْ كَافِرُونَ﴿١٢٥﴾و امّا کسانی که در دلهایشان بیماری (نفاق) است، (نزول سوره‌ای از سوره‌های قرآن، به جای این که روح تازه‌ای به کالبدشان دمد و مایه‌ی تربیت جدیدی شود)، خباثتی بر خباثتشان می‌افزاید (و کفر و عنادشان را بیشتر می‌نماید، و پلیدیهایشان هر روز فزونی می‌گیرد، و تاریکیهای جان و دلشان دائماً تراکم می‌پذیرد، و) در حال کفر می‌میرند (و در دوزخ جای می‌گیرند).

سوره المدثر آیه(31) : وَمَا جَعَلْنَا أَصْحَابَ النَّارِ إِلَّا مَلَائِكَةً ۙ وَمَا جَعَلْنَا عِدَّتَهُمْ إِلَّا فِتْنَةً لِّلَّذِينَ كَفَرُوا لِيَسْتَيْقِنَ الَّذِينَ أُوتُوا الْكِتَابَ وَيَزْدَادَ الَّذِينَ آمَنُوا إِيمَانًا ۙ وَلَا يَرْتَابَ الَّذِينَ أُوتُوا الْكِتَابَ وَالْمُؤْمِنُونَ ۙ وَلِيَقُولَ الَّذِينَ فِي قُلُوبِهِم مَّرَضٌ وَالْكَافِرُونَ مَاذَا أَرَادَ اللَّـهُ بِهَـٰذَا مَثَلًا ۚ كَذَٰلِكَ يُضِلُّ اللَّـهُ مَن يَشَاءُ وَيَهْدِي مَن يَشَاءُ ۚوَمَا يَعْلَمُ جُنُودَ رَبِّكَ إِلَّا هُوَ ۚ وَمَا هِيَ إِلَّا ذِكْرَىٰ لِلْبَشَرِ ﴿٣١﴾مأموران دوزخ را جز از میان فرشتگان برنگزیده‌ایم، و شماره‌ی آنان را نیز جز آزمایش کافران نساخته‌ایم. هدف این است که اهل کتاب یقین و اطمینان حاصل کنند (که آنچه قرآن درباره‌ی خازنان دوزخ می‌گوید، از طرف خدا است) و بر ایمان مؤمنان نیز بیفزاید، و اهل کتاب و مؤمنان (درباره‌ی حقّانیّت این کتاب آسمانی) تردید به خود راه ندهند، و کسانی که در دلشان بیماری (نفاق) است، و کافران بگویند: خدا مثلاً از بیان این (چنین عددی) چه می‌خواسته است؟ این گونه خداوند هرکس را بخواهد گمراه می‌سازد، و هرکس را بخواهد هدایت می‌بخشد. لشکرهای پروردگارت را جز او کسی نمی‌داند، و این جز اندرزی برای مردم نیست.

و در احادیث نبوی هم داریم که عمل صالح ایمان را زیاد و گناه و معاصی آن را کم می کند پیامبر(ص) می فرماید : اکمل المؤمنین ایماناً، احسنهم خلقاً : (رواه احمد و ترمذی ) کاملترین مومنان ، کسانی هستند که با اخلاق ترین  هستند و در مورد تأثیر گناه بر ایمان پیامبر(ص) در حدیثی دیگر می فرماید : لا یزنی الزانی حین یزنی و هو مؤمن وَ لا یشربُ الخمر حین یشربها و هو مؤمن و لا یَسْرِقُ حین یَسْرِقُ و هو مؤمن(متفق علیه) انسان مومن در حین انجام عمل زشت زنا ، نوشیدن مشروب وسرقت ، ایمان خود را از دست خواهد داد.

این آیات و روایات در واقع حقیقت ایمان را بیان می کنند که ایمان کاخی است باشکوه از اعمال صالحه ، که بر اساس ایمان و یقین بنا شده است و هرگاه انسان اعمال خود را افزایش دهد ایمانش نیزیاد می شود، و هر گاه ایمان زیاد شد ثمره و میوه آن هم که عمل صالح است زیاد می شود سلف صالح ما(رحمهم الله) این مطلب را خوب درک کرده اند به همین خاطر معاذ به یارانش می گفت اجلسوا بنا نؤمن ساعة : بیایید تا با هم بنشینیم و ایمان خود را تجدید کنیم.

باید مواظب ایمانمان باشیم که شبهات و شهوات آن را به سستی وضعف نکشانند و نسبت به عبادات کوتاهی نورزیم و با نفس اماره خویش مبارزه کنیم.

اما اعمالی که باعث ازیاد ایمان شده و در حفظ ایمان ما تاثیر عظیمی دارند و خداوند در قرآن ما را نسبت به انجام آنها ارشاد و راهنمایی کرده است عبارتند از :

1- فراگیری علوم شرعی خصوصاً علم خداشناسی(اسماء وصفات خدا)

2- قرائت قرآن همراه با تأمل و تفکر و تدبر

3- مطالعه سیره و زندگی پیامبران و صالحان

4- تفکر در آیات خدا در گستره ی پهنا ور هستی که دال بر عظمت خالق می باشند.

5— کوشابودن در عبادات مانند نماز –روزه – حج – زکات – صدقه – ذکر – استغفار – دعاء – صله رحم

6- اهتمام ورزیدن به اعمالی که مربوط به درون انسان هستند و عبادتهای درونی محسوب می شوند از جمله خوف و ترس از خدا در پنهان و آشکار – امید و توکل کردن به او.

7 ـ نماز شب را خواندن

8- گرفتن روزه سنت در روزهای دوشنبه و پنج شنبه هر هفته و غیره…

هر گاه احساس سستی و ضعف کردیم فوراً به سوی اعمال صالحه روی آوریم زیرا ضعف ایمان دردی است که دواء آن اعمال نیک می باشد.

9- خود را دور نگه داشتن از گناهان صغیره و کبیره چون گناه اثر بسیار بدی بر روح و نفس و بدن و ایمان و قلب انسان می گذارد تا اینکه ایمان انسان را ضعیف و سست می گرداند و قلب را تاریک و رزق و روزی را کم می کند ، عقل انسان را به فساد و تباهی می کشاند و انسان را از ذکر و یاد خدا دور می کند.

و از اسباب نقص ایمان تعلق داشتن و دل بستن به شبهات است. شبهات مانند آتشی است که قلب را به آتش می کشاند. که غیر از آب علم و نور فهم الهی چیز دیگری نمی تواند آن را خاموش کند.

مواردی که اشاره کردیم مختصری بود از اسباب کم و زیاد شدن ایمان، لازم است انسان مؤمن این اسباب را شناخته و به آنها توجه نماید علی الخصوص در این برهه از زمان، که فتنه ها بسیار زیادند . و ما به شدت نیازمند تجدید ایمان و مواظبت از آن هستیم.

والسلام علیکم و رحمة الله

منبع : اسلام ویب

ترجمه : خلیل پارسا