در حقیقت رمضان مدرسه و آموزشگاهی است که همدلی و بخشش را به دیگران می آموزد.در فرمایشی از پیامبر (ص) آمده است که می فرمایند: هرکس روزه داری را افطاری دهد به اندازه ی روزه ی او پاداش می گیرد بدون اینکه از پاداش روزه دار کاسته شود.
جایگاه انفاق در قرآن، سنت و زمان خلفای راشد:
*) بیش از ۱۲۰ آیه از قرآن مجید به موضوع انفاق – در قالب زکات، صدقه و انفاق – اشاره می نماید. در قرآن، جهاد با مال بیش از جهاد با نفس مطرح گردیده است. خداوند در سوره حدید می فرمایند:
چرا در راه خدا نباید ببخشید و خرج کنید، و حال این که -اموال شما امانتی بیش نیست و تا آخر در دست شما نمی‌ماند، و همه چیزهای- برجای مانده آسمانها و زمین به خدا می‌رسد؟
[سوره حدید/۱۰]
*) انفاق و زکات یکی از پنج رکن اسلام است.
*) خلیفه اسلام، حضرت ابوبکر(رض) به خاطر خودداری بعضی از مسلمانان از ادای زکات و انفاق علیه آنان اعلام جنگ نمود.
زکات در چه مواردی و برای چه کسی مصرف می شود:
زکات مخصوص مستمندان،بیچارگان ، گردآورندگان آن،کسانی که جلب محبّتشان -برای پذیرش اسلام و سودگرفتن از خدمت و یاریشان به اسلام چشم داشته -می‌شود، آزادی بندگان، پرداخت بدهی بدهکاران ، صرف در راه ، تقویت آئین خدا، و واماندگان در راه و مسافران درمانده و دورافتاده از مال و منال و خانه و کاشانه می‌باشد. این یک فریضه مهمّ الهی است که جهت مصلحت بندگان خدا مقرّر شده است و خدا دانا به مصالح آفریدگان و حکیم در وضع قوانین است (سوره توبه:۶۰)
زکات یک حق بی منت است. حق فقیر
زکات، حق فقیر به عنوان یک برادر دینی است، حق فقیری که نمی تواند کار کند و یا می تواند اما کاری پیدا نمی کند و یا کار می کند ولی حاصل و مزد کارش برای تامین مخارجش کافی نیست و یا کافی است، اما حوادثی روی داده و او را محتاج کمک دیگران کرده است …این است که باید یاری شود و دستش گرفته شود. حق جامعه
زکات -ضمن این که حق فقیر است- حق جامعه نیز می باشد. انسان دارائی خود را تنها با کوشش فردی خویشتن بدست نمی آورد بلکه تلاشها، اندیشه ها، و دست های متعددی مستقیم یا غیر مستقیم با او همکاری می کنند و تمامی اینها عواملی موثر در وصول مال به صاحب آن می باشند. حق خدا
زکات، علاوه بر همه ی اینها، حق خداوند متعال می باشد، زیرا خداوند مالک حقیقی همه ی موجودات و موجودی های زمین و آسمان است و مال هم در حقیقت مال اوست، زیرا پدید آورنده و بخشنده و در دسترس گذارنده ی آن خداوند بوده و انسان امکان و قدرت کسب مال خود را از او گرفته است.
در این مورد خداوند می فرماید:از آنچه به شما داده ایم انفاق کنیم.سوره بقره:۲۵۴) از آنچه که ما به ایشان داده ایم انفاق می کنند. (سوره بقره:۳) آری! مال، مال خداست و انسان جز امانت دار و مسئول حفظ و باروری و انفاق و بهره برداری و بهره رساندن از آن، نمی باشد.
تأثیرات انفاق بر فرد و جامعه
۱) انفاق نشانه ی ایمان و تقوای فرد است:
مسلّماً مؤمنان پیروز و رستگارند. * کسانی که در نمازشان خشوع و خضوع دارند. * و کسانی که از کردار بیهوده و گفتار یاوه رویگردانند و زندگی را جدّی می‌گیرند،نه شوخی. و کسانی که زکات مال بدر می‌کنند.
[مؤمنون/۱تا۴]
۲) جهاد با مال تجارتی سودمند است:
ای مؤمنان! آیا شما را به بازرگانی و معامله‌ای رهنمود سازم که شما را از عذاب بسیار دردناک دوزخ رها سازد؟ و آن این است که به خدا و پیغمبرش ایمان می‌آورید، و در راه خدا با مال و جان تلاش و جهاد می‌کنید. اگر بدانید این برای شما از هر چیز دیگری بهتر است. [صف/۱۰و۱۱]
۳) جهاد با مال نشانه ی صادق بودن در ایمان است:
مؤمنان واقعی تنها کسانیند که به خدا و پیغمبرش ایمان آورده‌اند، سپس هرگز شکّ و تردیدی به خود راه نداده‌اند، و با مال و جان خویش در راه خدا به تلاش ایستاده‌اند و به جهاد برخاسته‌اند. آنان (بلی آنان، در ایمان خود) درست و راستگویند. [حجرات/۱۵]
۴) انفاق باعث تزکیه ی نفس می شود:
(ای پیغمبر!) از اموال آنان زکات بگیر تا بدین وسیله ایشان را از رذائل اخلاقی، و گناهان، و تنگ نظری پاک داری، و درجات ایشان را بالا بری [توبه/۱۰۳]
۵) انفاق باعث رهایی انسان از بخل و شح می شود:
پس آن قدر که در توان دارید از خدا بهراسید و پرهیزگاری کنید، و –درس ها و اندرزهای آسمانی را- بشنوید و بپذیرید، و از قوانین و فرمان های خدا اطاعت کنید. و در راه خدا، صدقه و احسان و بذل و بخشش کنید، انجام این کارها به سود شما خواهد بود. کسانی که از بخل و حرص نفس خویش، مصون داشته شوند، آنان قطعاً رستگارند. [تغابن/۱۶]
۶) جهاد با مال، باعث رستگاری هر دو دنیا می گردد:
کسانی که ایمان آورده‌اند و به مهاجرت پرداخته‌اند و در راه خدا با جان و مال کوشیده‌اند و جهاد نموده‌اند، دارای منزلت والاتر و بزرگتری در پیشگاه خدایند، و آنان رستگاران و به مقصودرسندگان و سعادتمندان دنیا و آخرت می‌باشند.
[توبه/۲۰]
۷) انفاق سبب ایجاد محبت بین اغنیاء و فقرا می شود: زیرا شخص ثروتمند از روی محبت و دل سوزی و به خاطر رضای خدا مقداری از مال خود را به فقرا می بخشد.
و مال خود را با وجود علاقه‌ای که بدان دارد – و یا به سبب دوست داشتن خدا، و یا با طیب خاطر- به خویشاوندان و یتیمان و درماندگان و واماندگان در راه و گدایان دهد. [بقره/۱۷۷]
شخص نیازمند نیز جواب محبت آن فرد زکات دهنده را با محبت می دهد.
۹) انفاق یکی از راه های مهم نجات جامعه از فاصله ی طبقاتی و جنگ های طبقاتی است. امروزه در بیشتر کشورها بین ظالم و مظلوم، سرمایه دار و فقیر، کارفرما و کارگر جنگ و درگیری است زیرا مظلوم و فقیر و کارگر حقوقشان پایمال می گردد ولی در اسلام به خاطر انفاق و یک سری راهکارهای جالب دیگر، چنین نزاعی پیش نمی آید.
۱۱) زکات و انفاق باعث شکوفایی اقتصاد جامعه می گردد، به این خاطر است که قرآن ثروتمندانی را که مال و ثروتشان را انباشته می کنند و انفاق نمی دهند، به عذاب دردناکی تهدید می نماید، یعنی اسلام می خواهد این سرمایه ها وارد بازار اقتصاد و تجارت شود و بیهوده راکد نماند.
