ترجمه: احمد عباسی
سٶالی که همواره از سوی تلاشگران عرصه دین و دعوت تکرار می‌گردد اینکه: مسٶلیت ما در شرایط وجود بحران‌های کنونی جهان اسلام و به ویژه بحران جنبش‌های اسلامی چیست؟
پیش از پاسخ به پرسش مزبور مایلم به این نکته اشاره کنم که سٶال مزبور در خلال صدمات و مشكلاتی از جمله تحت فشار قرار گرفتن، کشتار و سایر روش‌های تعذیبی مطرح می‌گردد که حرکت‌های اسلامی پس از حوادث و رخدادهای متعارض با انقلاب‌های بهار عربی با آنها مواجه شد.
نکته قابل توجه در این زمینه این است که میان پرسشی که در ظروف و شرایط عادی و پرسشی که در شرایط غیر عادی و بحرانی مطرح می‌شود، تفاوت اساسی وجود دارد، “کارل گوستاو یونگ” در این باره می‌گوید: بدون تردید کسی که در معرض گرفتاری و آسیبی قرار می‌گیرد برای مدتی توازن خویش را از دست خواهد داد، وانگهی در صدد دو نوع پاسخ به مشکلات به وجود آمده بر می‌آید:
ـ بازگشت و تمسک به گذشته جهت جبران شرایط تلخ کنونی‌اش، که در نتیجه بدون کمترین تلاش جهت تغییر و تحول سر در لاک خود فرو میبرد.
ـ پذیرش شکست و شرایط موجود و تلاش در راستای غلبه بر آن، لذا از حالت گرفتگی بیرون آمده و با آغوش باز به سمت تغییر و تحول حرکت خواهد کرد.
تحلیل روانشناختی این موضوع بدین شیوه است که حالت نخست پاسخی منفی و حالت دوم پاسخی مثبت به شمار می‌آید.
در اینجا ملاحظه می‌شود که حالت نخست تقریبا بر تمام تلاشگران عرصه بیداری اسلامی منطبق می‌گردد، زیرا وقتی که در معرض آسیب‌ها و خون‌های ریخته شده به دنبال بهار عربی قرار گرفتند، برخی از آنان سیری قهقرایی کرده و در فکر دفاع از خود فرورفتند، عده‌ای نیز به کلی سر لاک خود فروبردند، شماری دچار یاس و نومیدی گشتند و بالاخره بعضی از ایشان هم روشی مثبت‌نگرانه در پیش گرفته و پرسشی مطرح کردند که اکنون در پی پاسخ بدان هستیم.
البته نکته حائز اهمیت در اینجا اینکه ما که دارای کتاب و منهجی واقع‌نگر هستیم نیازی به دیدگاه و تحلیل فردی همچون “کارل یونگ” نداریم، چرا که مسلمانان در همان زمان فرود آمدن قرآن کریم در معرض ضربات مهلکی پس از پیروزی‌هایی قرار گرفتند، چنانچه پس پیروزی چشمگیر جنگ “بدر” گرفتار عواقب سخت و طاقت فرسای جنگ “احد” شدند. لذا در این شرایط حساس آیات هدایت‌بخش کتاب خدا فرود آمده و توجیهات و رهنمودهای زیر را عرضه کردند:
۱ـ بدون شک هرگونه شکست و بلایی بر اساس اذن و آگاهی خداوند متعال صورت می‌پذیرد: “و ما ٲصابکم یوم التقی الجمعان فبٳذن الله”، زیرا جز با اراده و آگاهی کامل خداوند هیچ رخدادی در جهان هستی به وقوع نمی‌پیوندد.
۲ـ هر آنچه بدان گرفتار آمدند ناشی از عملکرد خودشان بوده و نباید گناه و مسٶلیت آن را بر گردن دیگران بیندازند: “قل هو من عند ٲنفسکم”، تا در کردار، اهداف و برنامه‌ریزی‌هایشان تجدید نظر نمایند.
۳ـ اگر همچنان در کاروان و مسیر مٶمنین باقی بمانند بدون تردید ایشان برتراند، و نباید مٶمن دچار اندوه و سستی شود: “و لا تهنوا و لا تحزنوا و ٲنتم الٲعلون ٳن کنتم مٶمنین”. این آیه هم ضعف روانی (حزن و اندوه) و هم ضعف بدنی (وهن و سستی) را که ناشی از ضعف روحی است، درمان می‌کند.
۴ـ سپس فراخوان و تشویق مسلمانان جهت استمرار و پیمودن راه دعوت و جهاد و پرهیز از توقف عمل و مجاهدت به سبب بحران به وجود آمده: “و لا تهنوا فی ابتغاء القوم”.
در پایان سوره مبارکه “آل عمران” که تفاصیل و جزئیات واقعه دردناک “احد” را پوشش داده است، این آیه به چشم می‌خورد: “و اصبروا و صابروا” این شکیبایی و پایداری قانونی است که بر قانونی دیگر تاکید می‌ورزد و آن اینکه: “و تلک الٲیام نداولها بین الناس”، این رهنمودها رهگشاتر از سخنان “کارل گوستاو یونگ” است.
اکنون وقت آن رسیده در پاسخ به پرسش فوق بگوییم: لازم است هر کدام از ما در فکر پاسخ به پرسش‌هایی باشیم که در فردای قیامت با آنها مواجه خواهیم گشت، اوقات و انرژی خویش را بیش از حد صرف مسٶلیت و تکالیف دیگران نکرده و در راستای استمرار و بقای خیریت این امت در رویارویی با دشمنانی که می‌خواهند این ویژگی را از او سلب نموده و سنگ‌اندازی و مزاحمت ایجاد کند، تلاش نماییم.
بدون شک خیریت و بهتر بودن همچنان در میان امت وجود داشته و تلاشگران عرصه بیداری اسلامی امیدوارانه حرکت خواهند کرد، گردش روزگار نیز چنین بوده و خواهد بود که روزی پیروزی از آن تو است و روزی هم مغلوب می‌شوید.
بنا بر این، باید هر یک از ما نهایت تلاش و توانایی خود را صرف رسیدن به اهداف و آرمان‌هایش نماید تا زمان بازگشت به سوی خداوند متعال، سرزمین خدا نیز فراخ و گسترده بوده و خدمت به دین خدا در هر مکان و زمانی مطلوب است، لذا نباید آن را به کشور و محل زندگی خویش محدود و منحصر نماییم، اصحاب و یاران پیامبر خدا هم در اطراف و اکناف این کره خاکی به تلاش و تکاپو پرداخته و تنها به زادگاه و مملکت خود اکتفا نکردند.
نویسنده: دکتر احمد محمد زاید
کانال ســــۆزی میــــحڕاب
http://telegram.me/Sozimihrab
