پیامبر همانطوریکه از طرف خداوند مأموریت یافت تا با مردم مشورت کند سیره عمل آن حضرت نیز حکایت از مشورت آن حضرت می کند.
رسول خدا با اصحابش مشورت می کرد سپس بر آنچه که اراده می کرد تصمیم می گرفت.
نمونه هایی از مشورت های آن حضرت با یارانش به طور خلاصه
۱ـ پیامبر در جنگ بدر در سه مورد با یارانش مشورت کرد.
اول: درباره اصل جنگ با اصحاب مشورت کرد پس از اظهار نظر از طرف افراد، پیامبر برای جلب نظر انصار فرمود: «اشیروا علیّ یا ایها الناس» ای مردم نظر مشورتی خود را بیان کنید. سعدابن معاذ انصاری سخنانی گفت که پیامبر اکرم پس از شنیدن آن بلافاصله دستور حرکت صادر کرد(۱).
دوم: در انتخاب و تعیین موضع نبرد با اصحاب مشورت کرد.
سوم: درباره اسیران جنگ بدر با اصحاب مشورت کرد
۲ـ در جنگ احد پیامبر شورایی تشکیل داد و از نحوه برخورد با لشکر قریش مشورت کرد و در نهایت برخلاف نظر خود که خروج از مدینه را نمی پسندید تسلیم نظر کسانی شد که نظر به خروج از مدینه را داشتند.
۳ـ در جنگ احزاب پیامبر برای مقابله با سپاه عظیم مشرکان در دو مورد مشورت کرد
اول: در کیفیت رویارویی با دشمن مشورت کرد که سلمان فارسی در این مجلس پیشنهاد حفر خندق را داد و پیامبر رأی او را اخذ کرد و دستور حفر خندق را صادر کرد.
دوم: قبایلی به انگیزه مادی در جنگ شرکت کرده بود نظر این بود که در قبال پرداخت یک سوم میوه های مدینه با آنها صلح نماید ولی پیامبر بعد از دریافت صلح نامه و امضاء آن با اصحاب مشورت کرد که سعد ابن معاذ و سعد ابن عباده نظر به رد صلح دادند پیامبر نظر آنان را پذیرفت و به آن عمل کرد.
۴ـ در پیکارهای بنی قریظه و بنی نضیر در برخورد با یهود مدینه مشورت صورت گرفت.
۵ ـ در ماجرای غزوه حدیبیه پس از آنکه مشرکان مانع ادامه حرکت کاروان زیارتی مسلمانان به سوی مکه شدند، رسول خدا با یاران به مشورت پرداخت، در مقام مشورت گفتند: ما برای زیارت آمده ایم نه برای جنگ که در نتیجه منجر به صلح با قریش شد.
۶ـ در جنگ خیبر برای انتخاب منزلگاه مناسب با اصحاب مشورت نمود که براساس نظر حباب ابن منذر عمل کرد و محل استقرار نیرو را تغییر داد.
۷ـ هنگام فتح مکه زمانی که رسول خدا شنید ابوسفیان به اردوگاه می آید مشورت کرد.
۸ ـ در غزوه طائف پس از محاصره دشمن درباره ماندن و ادامه محاصره مشورت صورت گرفت.
۹ـ در غزوه تبوک نیز آن حضرت با اصحاب خود مشورت کرد.
۱۰ـ درباره اسیران هوازن با اصحاب مشورت فرمود.
۱۱ـ در ماجرای تهمت به ام المومنین عایشه، با برخی از اصحاب از جمله علی و ابوبکر و زیدبن حارثه مشورت کرد .
۱۲ـ در اعزام افراد برای اداره امور یک منطقه و فرمانداری و حکومت بخشی از مناطق تحت اداره مسلمانان مشورت می کرد.
رسول خدا نه تنها خود پای بند این اصل بود بلکه به اصحاب و تربیت یافته گان مکتب خود سفارش می کرد که به این اصل پایبند باشند.
منبع :
کتاب الشوری محمد الصلابی
فقه السیره – رمضان البویطی
و تهذیب السیره النبویه ابن هشام
واحد پژوهش سوزی میحراب
