خداوند، در قرآن چگونه خود را معرفی می‌کند؟ (5-2)

نویسنده: محمد حامدی

۳۱. خداوند، شکور است. یعنی اینکه ایشان نسبت به ایمان و عمل صالح بندگانش قدردان و تشکر کننده است.

وَقالُوا الحَمدُ لِلَّهِ الَّذي أَذهَبَ عَنَّا الحَزَنَ ۖ إِنَّ رَبَّنا لَغَفورٌ شَكورٌ [سوره فاطر: آیه ۳۴]و خواهند گفت: سپاس خداوندی را سزا است که غم و اندوه را از ما زدود. بی‌گمان پروردگار ما آمرزنده‌ی (گناهان بندگان و) سپاسگزار (کارهای نیک ایشان) است.

۳۲. خداوند، علیم است. یعنی اینکه ایشان نسبت به همه‌ی دانستنی‌های جهان آفرینش دانای مطلق است.

هُوَ الَّذِي خَلَقَ لَكُمْ مَا فِي الْأَرْضِ جَمِيعًا ثُمَّ اسْتَوَىٰ إِلَى السَّمَاءِ فَسَوَّاهُنَّ سَبْعَ سَمَاوَاتٍ ۚ وَهُوَ بِكُلِّ شَيْءٍ عَلِيمٌ [سوره بقره: آیه ۲۹]خدا آن کسی است که همه‌ی موجودات و پدیده‌های روی زمین را برای شما آفرید، آن گاه به آسمان پرداخت و از آن هفت آسمان منظّم ترتیب داد. خدا دانا و آشنا به هر چیزی است.

۳۳. خداوند، خبیر است. یعنی اینکه ایشان هم شخصاً از وضعیت همه‌ی مخلوقاتش آگاه است. و هم مخلوقاتش را به گونه‌ای آفریده که وضعیت خویش را به ایشان گزارش می‌کنند.

الحَمدُ لِلَّهِ الَّذي لَهُ ما فِي السَّماواتِ وَما فِي الأَرضِ وَلَهُ الحَمدُ فِي الآخِرَةِ ۚ وَهُوَ الحَكيمُ الخَبيرُ [سوره سبأ: آیه ۱](در همین جهان) سپاس خداوندی را سزا است که تمام آنچه در آسمانها و زمین است از آن او است، و هم در آن جهان سپاس او را سزا است، (چرا که حاکمیّت و مالکیّت هر دو جهان از آن او است) و او کار بجا و بس آگاه است.

۳۴. خداوند، بصیر است. یعنی اینکه ایشان همه‌ی مخلوقاتش را می‌بیند.

سُبحانَ الَّذي أَسرىٰ بِعَبدِهِ لَيلًا مِنَ المَسجِدِ الحَرامِ إِلَى المَسجِدِ الأَقصَى الَّذي بارَكنا حَولَهُ لِنُرِيَهُ مِن آياتِنا ۚ إِنَّهُ هُوَ السَّميعُ البَصيرُ [سوره أسراء: آیه ۱]تسبیح و تقدیس خدائی را سزا است که بنده‌ی خود (محمّد پسر عبدالله) را در شبی از مسجدالحرام (مکّه) به مسجدالاقصی (بیت‌المقدّس) برد، آنجا که دَور و بر آن را پربرکت (از اقوات مادی و معنوی) ساخته‌ایم. تا (در این کوچ یک شبه‌ی زمینی و آسمانی) برخی از نشانه‌های (عظمت و قدرت خداوندی) خود را بدو بنمایانیم (و با نشان دادن فراخی گستره‌ی جهان و بخشی از شگفتیهای آن، او را از بند دردها و رنجهای زمینیان برهانیم و با دل و جرأت بیشتر به میدان مبارزه‌ی حق و باطل روانه گردانیم). بی‌گمان خداوند بس شنوا و بینا است. (نه سخنی از او پنهان و نه کاری از او نهان می‌ماند).

۳۵. خداوند، سمیع است. یعنی اینکه ایشان بر همه‌ی شنیدنی‌ها شنواست.
وَإِذْ يَرْفَعُ إِبْرَاهِيمُ الْقَوَاعِدَ مِنَ الْبَيْتِ وَإِسْمَاعِيلُ رَبَّنَا تَقَبَّلْ مِنَّا ۖ إِنَّكَ أَنْتَ السَّمِيعُ الْعَلِيمُ [سوره البقرة : 127] : وقتی که ابراهیم و اسماعیل دیوار کعبه را بالا می بردند گفتند پروردگارا از ما بپذیر که تو شنوای دانا هستید.

۳۶. خداوند، خالق است. یعنی اینکه ایشان آفریننده‌ی انسان و جهان آفرینش می‌باشد.

ذَٰلِكُمُ اللَّـهُ رَبُّكُمْ ۖ لَا إِلَـٰهَ إِلَّا هُوَ ۖ خَالِقُ كُلِّ شَيْءٍ فَاعْبُدُوهُ ۚ وَهُوَ عَلَىٰ كُلِّ شَيْءٍ وَكِيلٌ [سوره انعام: آیه ۱۰۲]آن (متّصف به صفات کمال است که) خدا و پروردگار شما است. جز او خدائی نیست؛ و او آفریننده‌ی همه چیز است. پس وی را باید بپرستید (و بس؛ چرا که تنها او مستحقّ پرستش است) و حافظ و مدبّر همه چیز است.

۳۷. خداوند، بارء است. یعنی اینکه ایشان جداکننده‌ی قطعات مخلوقات برای ایجاد ترکیب شایسته می‌باشد.

هُوَ اللَّهُ الخالِقُ البارِئُ المُصَوِّرُ ۖ لَهُ الأَسماءُ الحُسنىٰ ۚ يُسَبِّحُ لَهُ ما فِي السَّماواتِ وَالأَرضِ ۖ وَهُوَ العَزيزُ الحَكيمُ [سوره حشر: آیه ۲۴]او خداوندی است که طرّاح هستی و آفریدگار آن از نیستی و صورتگر جهان است. دارای نامهای نیک و زیبا است. چیزهائی که در آسمانها و زمین هستند، تسبیح و تقدیس او می‌گویند، و او چیره‌ی کار بجا است.

۳۸. خداوند‌، مصور است. یعنی اینکه ایشان، تصویر دهنده به مخلوقات می‌باشد.

هُوَ اللَّهُ الخالِقُ البارِئُ المُصَوِّرُ ۖ لَهُ الأَسماءُ الحُسنىٰ ۚ يُسَبِّحُ لَهُ ما فِي السَّماواتِ وَالأَرضِ ۖ وَهُوَ العَزيزُ الحَكيمُ [سوره حشر: آیه ۲۴]او خداوندی است که طرّاح هستی و آفریدگار آن از نیستی و صورتگر جهان است. دارای نامهای نیک و زیبا است. چیزهائی که در آسمانها و زمین هستند، تسبیح و تقدیس او می‌گویند، و او چیره‌ی کار بجا است.

۳۹. خداوند، مسوی است. یعنی اینکه ایشان تطبیق دهنده‌ی کامل (بدون کم و زیاد) مخلوقات با نقشه‌ی قبلی خویش (قضا و قدر) می‌باشد.

الَّذِي خَلَقَ فَسَوَّىٰ [سوره اعلی: آیه ۲]همان خداوندی که (چیزها را) می‌آفریند و سپس (آنها را هماهنگ می‌کند و) می‌آراید.

۴۰. خداوند، هادی است. یعنی اینکه ایشان هدایت کننده‌ی انسان و جهان آفرینش به سوی کمال است.

وَلِيَعلَمَ الَّذينَ أوتُوا العِلمَ أَنَّهُ الحَقُّ مِن رَبِّكَ فَيُؤمِنوا بِهِ فَتُخبِتَ لَهُ قُلوبُهُم ۗ وَإِنَّ اللَّهَ لَهادِ الَّذينَ آمَنوا إِلىٰ صِراطٍ مُستَقيمٍ [سوره حج: آیه ۵۴]و این که عالمان و آگاهان بدانند که آنچه (پیغمبران به مردم می‌گویند) حق بوده و از جانب پروردگار تو است، پس باید بدان ایمان بیاورند تا دلهایشان بدان آرام گیرد و در برابرش تسلیم و خاضع شود. قطعاً خداوند مؤمنان را به راه راست رهنمود می‌نماید (و شبهه‌ها و وسوسه‌های شیطانی را در پرتو هدایت و وحی آسمانی بدیشان می‌شناساند و حیران و سرگردانشان نمی‌گذارد).

۴۱. خداوند، معبود است. یعنی اینکه ایشان فرمان‌روای شایسته است.

إِنَّ اللَّـهَ رَبِّي وَرَبُّكُمْ فَاعْبُدُوهُ ۗ هَـٰذَا صِرَاطٌ مُّسْتَقِيمٌ [سوره آل‌عمران: آیه ۵۱]بیگمان خداوند پروردگار من و پروردگار شما است، پس او را بپرستید؛ این راه راست است (و انسان را به سعادت هر دو جهان می‌رساند).

۴۲. خداوند، آمر است. یعنی اینکه ایشان صادر کننده‌ی فرامین حکیمانه برای اداره‌ی زندگی انسان و جهان آفرینش است.
إِنَّ رَبَّكُمُ اللَّهُ الَّذِي خَلَقَ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضَ فِي سِتَّةِ أَيَّامٍ ثُمَّ اسْتَوَى عَلَى الْعَرْشِ يُغْشِي اللَّيْلَ النَّهَارَ يَطْلُبُهُ حَثِيثًا وَالشَّمْسَ وَالْقَمَرَ وَالنُّجُومَ مُسَخَّرَاتٍ بِأَمْرِهِ ۗ أَلَا لَهُ الْخَلْقُ وَالْأَمْرُ ۗ تَبَارَكَ اللَّهُ رَبُّ الْعَالَمِينَ [سوره اﻷعراف : 54] : پروردگار شما کسی است که آسمانها و زمین را در شش مرحله آفرید.سپس بر عرش چیره گشت.شب روز را می پوشاند و یکدیگر را دنبال می کنند و خورشید و ماه و ستارگان برایش رام هستند.آگاه باشید که خلق و امر برای اوست.صاحب برکت است خدای جهانیان.

۴۳. خداوند، مقسط است. یعنی اینکه ایشان برای رشد مخلوقاتش سهم دقیق حقوقشان را خواهد داد.

لَقَد أَرسَلنا رُسُلَنا بِالبَيِّناتِ وَأَنزَلنا مَعَهُمُ الكِتابَ وَالميزانَ لِيَقومَ النّاسُ بِالقِسطِ ۖ وَأَنزَلنَا الحَديدَ فيهِ بَأسٌ شَديدٌ وَمَنافِعُ لِلنّاسِ وَلِيَعلَمَ اللَّهُ مَن يَنصُرُهُ وَرُسُلَهُ بِالغَيبِ ۚ إِنَّ اللَّهَ قَوِيٌّ عَزيزٌ [سوره حدید: آیه ۲۵]ما پیغمبران خود را همراه با دلائل متقن و معجزات روشن (به میان مردم) روانه کرده‌ایم، و با آنان کتابهای (آسمانی و قوانین) و موازین (شناسائی حق و عدالت) نازل نموده‌ایم تا مردمان (برابر آن در میان خود) دادگرانه رفتار کنند. و آهن را پدیدار کرده‌ایم که دارای نیروی زیاد و سودهای فراوانی برای مردمان است. هدف (از ارسال انبیاء و نزول کتب آسمانی و همچنین آفرینش وسائلی چون آهن) این است که خداوند بداند چه کسانی او را و فرستادگانش را بگونه‌ی نهان و پنهان (از دیدگان مردمان) یاری می‌کنند. خداوند نیرومند و چیره است.

۴۴. خداوند، دارای صفت عدل است. یعنی اینکه ایشان متوازن کننده‌ی مخلوقات در ارتباط با حقوق و واجبات میان آنهاست.

۞ إِنَّ اللَّهَ يَأمُرُ بِالعَدلِ وَالإِحسانِ وَإيتاءِ ذِي القُربىٰ وَيَنهىٰ عَنِ الفَحشاءِ وَالمُنكَرِ وَالبَغيِ ۚ يَعِظُكُم لَعَلَّكُم تَذَكَّرونَ [سوره نحل: آیه ۹۰]خداوند به دادگری، و نیکوکاری، و نیز بخشش به نزدیکان دستور می‌دهد، و از ارتکاب گناهان بزرگ (چون شرک و زنا)، و انجام کارهای ناشایست (ناسازگار با فطرت و عقل سلیم)، و دست‌درازی و ستمگری نهی می‌کند. خداوند شما را اندرز می‌دهد تا این که پند گیرید (و با رعایت اصول سه‌گانه‌ی عدل و احسان و ایتاء ذی‌القربی، و مبارزه با انحرافات سه‌گانه‌ی فحشاء و منکر و بغی، دنیائی آباد و آرام و خالی از هرگونه بدبختی و تباهی بسازید).

الَّذي خَلَقَكَ فَسَوّاكَ فَعَدَلَكَ [سوره انفطار: آیه ۷]پروردگاری که تو را آفریده است و سپس سر و سامانت داده است و بعد معتدل و متناسبت کرده است.

۴۵. خداوند، مانع است. یعنی اینکه ایشان مانع اموری است که در قضا و قدرش وقوع آنها را مقدر ننموده است.

لِكَيلا تَأسَوا عَلىٰ ما فاتَكُم وَلا تَفرَحوا بِما آتاكُم ۗ وَاللَّهُ لا يُحِبُّ كُلَّ مُختالٍ فَخورٍ [سوره حدید: آیه ۲۳]این بدان خاطر است که شما نه بر از دست دادن چیزی غم بخورید که از دستتان بدر رفته است، و نه شادمان بشوید بر آنچه خدا به دستتان رسانده است. خداوند هیچ شخص متکبّر فخرفروشی را دوست نمی‌دارد.

۴۶. خداوند، ضار است. یعنی اینکه ایشان در راستای امتحان انسان‌ها گاهی از طریق ضررهای مادی و معنوی با انسان تعامل می‌کند.

وَإِن يَمسَسكَ اللَّهُ بِضُرٍّ فَلا كاشِفَ لَهُ إِلّا هُوَ ۖ وَإِن يُرِدكَ بِخَيرٍ فَلا رادَّ لِفَضلِهِ ۚ يُصيبُ بِهِ مَن يَشاءُ مِن عِبادِهِ ۚ وَهُوَ الغَفورُ الرَّحيمُ [سوره یونس: آیه ۱۰۷]اگر خداوند زیانی به تو برساند، هیچ کس جز او نمی‌تواند آن را برطرف گرداند، و اگر بخواهد خیری به تو برساند، هیچ کس نمی‌تواند فضل و لطف او را از تو برگرداند. خداوند فضل و لطف خود را شامل هرکس از بندگانش که بخواهد می‌کند (و کسی نمی‌تواند مانع آن گردد) و او دارای مغفرت و مهر فراوان است.

۴۷. خداوند، معطی است. یعنی اینکه ایشان بخشنده‌ی نعمات به انسان‌هاست.

قالَ رَبُّنَا الَّذي أَعطىٰ كُلَّ شَيءٍ خَلقَهُ ثُمَّ هَدىٰ [سوره طه: آیه ۵۰](موسی) گفت: پروردگار ما آن کسی است که هر چیزی را وجود بخشیده است و سپس (در راستای آن چیزی که برای آن آفریده شده است) رهنمودش کرده است.

۴۸. خداوند، نافع است. یعنی اینکه تنها ایشان نفع رسان به مخلوقات است.

وَإِن يَمْسَسْكَ اللَّـهُ بِضُرٍّ فَلَا كَاشِفَ لَهُ إِلَّا هُوَ ۖ وَإِن يَمْسَسْكَ بِخَيْرٍ فَهُوَ عَلَىٰ كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ [سوره انعام: آیه ۱۷]اگر خداوند زیانی به تو برساند، هیچ کس جز او نمی‌تواند آن را برطرف سازد، و اگر خیری به تو برساند (هیچ کس نمی‌تواند از آن جلوگیری کند)، چرا که او بر هر چیزی توانا است.

۴۹. خداوند، محسن است. یعنی اینکه ایشان کارهایشان را با نیکوترین شیوه انجام می‌دهد.

الَّذي أَحسَنَ كُلَّ شَيءٍ خَلَقَهُ ۖ وَبَدَأَ خَلقَ الإِنسانِ مِن طينٍ [سوره سجده: آیه ۷]آن کسی است که هر چه را آفرید، نیکو آفرید، و آفرینش انسان (اوّل) را از گل آغازید.

۵۰. خداوند، شافی است. یعنی اینکه ایشان شفا دهنده‌ی امراض است.

وَإِذا مَرِضتُ فَهُوَ يَشفينِ [سوره شعراء: آیه ۸۰]و هنگامی که بیمار شوم او است که مرا شفا می‌دهد.

۵۱. خداوند، کافی است. یعنی اینکه ایشان برای کسب کمال مخلوقاتش کافی است.

أَلَيسَ اللَّهُ بِكافٍ عَبدَهُ ۖ وَيُخَوِّفونَكَ بِالَّذينَ مِن دونِهِ ۚ وَمَن يُضلِلِ اللَّهُ فَما لَهُ مِن هادٍ [سوره زمر: آیه ۳۶]آیا خداوند برای (حفاظت و حمایت از) بنده‌اش کافی نیست؟ آنان تو را از کسانی جز خدا می‌ترسانند. (مگر بتها و معبودهای دروغین و عداوت کافران و دشمنان و طوفان حوادث زمان، می‌توانند کمترین زیانی به کسی برسانند که خدا پشتیبان او است؟). هر کس را خدا گمراه کند، راهنما و رهبری نخواهد داشت.

۵۲. خداوند، خافضه است. یعنی اینکه ایشان پایین آورنده‌ی نااهلان است.

خافِضَةٌ رافِعَةٌ [سوره واقعه: آیه ۳](گروهی را) پائین می‌آورد و (گروهی را) بالا می‌برد.

۵۳. خداوند، رافعه است. یعنی اینکه ایشان بالابرنده‌ی شایستگان است.

خافِضَةٌ رافِعَةٌ [سوره واقعه: آیه ۳](گروهی را) پائین می‌آورد و (گروهی را) بالا می‌برد.

۵۴. خداوند، رقیب است. یعنی اینکه ایشان مراقب اعمال بندگانش می‌باشد.

يَا أَيُّهَا النَّاسُ اتَّقُوا رَبَّكُمُ الَّذِي خَلَقَكُم مِّن نَّفْسٍ وَاحِدَةٍ وَخَلَقَ مِنْهَا زَوْجَهَا وَبَثَّ مِنْهُمَا رِجَالًا كَثِيرًا وَنِسَاءً ۚ وَاتَّقُوا اللَّـهَ الَّذِي تَسَاءَلُونَ بِهِ وَالْأَرْحَامَ ۚ إِنَّ اللَّـهَ كَانَ عَلَيْكُمْ رَقِيبًا [سوره نساء: آیه ۱]ای مردمان! از (خشم) پروردگارتان بپرهیزید. پروردگاری که شما را از یک انسان بیافرید و (سپس) همسرش را از نوع او آفرید، و از آن دو نفر مردان و زنان فراوانی (بر روی زمین) منتشر ساخت. و از (خشم) خدائی بپرهیزید که همدیگر را بدو سوگند می‌دهید؛ و بپرهیزید از این که پیوند خویشاوندی را گسیخته دارید (و صله‌ی رحم را نادیده گیرید)، زیرا که بیگمان خداوند مراقب شما است (و کردار و رفتار شما از دیده‌ی او پنهان نمی‌ماند).

۵۵. خداوند، رشید و مرشد است. یعنی اینکه ایشان دارای جمیع کمالات در حد بی‌نهایت است. ضمناً رشد دهنده‌ی انسان و سایر مخلوقات است.

إِلّا أَن يَشاءَ اللَّهُ ۚ وَاذكُر رَبَّكَ إِذا نَسيتَ وَقُل عَسىٰ أَن يَهدِيَنِ رَبّي لِأَقرَبَ مِن هٰذا رَشَدًا [سوره کهف: آیه ۲۴](مگر این که بگوئی:) اگر خدا بخواهد (فردا چنین و چنان کنم. چرا که تا اراده‌ی او نباشد چیزی و کاری انجام نمی‌پذیرد). و چون دچار فراموشی شدی (و إِن شَآءَ الله را نگفتی، همین که به یادت آمد)، پروردگارت را به خاطر آور و (إِن شَآءَ الله را بگو، تا گذشته را جبران بکنی و همیشه دلت با خدا باشد. هنگامی که عزم انجام کاری کردی و آن را آویزه‌ی مشیّت خدا نمودی) بگو: امید است پروردگارم مرا (به چیزی) رهنمود کند که از این (چیزی که در مدّ نظر است، سودمندتر و) به خیر و صلاح نزدیکتر باشد.

۞ وَلَقَد آتَينا إِبراهيمَ رُشدَهُ مِن قَبلُ وَكُنّا بِهِ عالِمينَ [سوره أنبیاء: آیه ۵۱]ما (وسیله‌ی) هدایت و راهیابی را پیشتر (از موسی و هارون) در اختیار ابراهیم گذارده بودیم و از (احوال و فضائل) او برای (حمل رسالت) آگاهی داشتیم.

۵۶. خداوند، صمد، غنی و مغنی است. یعنی اینکه ایشان بی‌نیاز است. ضمناً بر طرف کننده‌ی نیاز مخلوقات است.

۞ يا أَيُّهَا النّاسُ أَنتُمُ الفُقَراءُ إِلَى اللَّهِ ۖ وَاللَّهُ هُوَ الغَنِيُّ الحَميدُ [سوره فاطر: آیه ۱۵]ای مردم! شما (در هر چیزی، محتاج و) نیازمند خدائید، و خدا بی‌نیاز (از عبادت شما است) و ستوده است.

يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا إِنَّمَا الْمُشْرِكُونَ نَجَسٌ فَلَا يَقْرَبُوا الْمَسْجِدَ الْحَرَامَ بَعْدَ عَامِهِمْ هَـٰذَا ۚ وَإِنْ خِفْتُمْ عَيْلَةً فَسَوْفَ يُغْنِيكُمُ اللَّـهُ مِن فَضْلِهِ إِن شَاءَ ۚ إِنَّ اللَّـهَ عَلِيمٌ حَكِيمٌ [سوره توبه: آیه ۲۸]ای کسانی که ایمان آورده‌اید! بیگمان مشرکان (به سبب کفر و شرکشان، از لحاظ عقیده) پلیدند، لذا نباید پس از امسال (که نهم هجری است) به مسجدالحرام وارد شوند. اگر (بر اثر قطع تجارت آنان با شما) از فقر می‌ترسید، (نترسید که) خداوند اگر بخواهد شما را به فضل و رحمت خود (از خلق و از مشرکان) بی‌نیاز می‌گرداند؛ چراکه خدا آگاه (از کار شما است و برای گرداندن آن) دارای کمال عنایت و حکمت است.

بِسْمِ اللَّـهِ الرَّحْمَـٰنِ الرَّحِيمِ ⭐️ قلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ ⭐️ اللَّهُ الصَّمَدُ ⭐️ لمْ يَلِدْ وَلَمْ يُولَدْ ⭐️ ولَمْ يَكُنْ لَهُ كُفُوًا أَحَدٌ [سوره اخلاص]به نام خداوند بخشنده‌ی مهربان ⭐️ بگو: خدا، یگانه‌ی یکتا است. ⭐️ خدا، سَرورِ والای برآورنده‌ی امیدها و برطرف‌کننده‌ی نیازمندی‌ها است. ⭐️ نزاده است و زاده نشده است. ⭐️ و کسی همتا و همگون او نمی‌باشد.

۵۷. خداوند، حی و محیی است. یعنی اینکه ایشان زنده و حیات بخش است.

اللَّـهُ لَا إِلَـٰهَ إِلَّا هُوَ الْحَيُّ الْقَيُّومُ [سوره آل‌عمران: آیه ۲]جز خدا، خدائی نیست و او زنده (به خود) و متصرّف (در کار و بار جهان) است.

كَيْفَ تَكْفُرُونَ بِاللَّهِ وَكُنْتُمْ أَمْوَاتًا فَأَحْيَاكُمْ ۖ ثُمَّ يُمِيتُكُمْ ثُمَّ يُحْيِيكُمْ ثُمَّ إِلَيْهِ تُرْجَعُونَ [سوره بقره: آیه ۲۸](جای تعجّب است) چگونه خدا را انکار و نسبت بدو کفر می‌ورزید؟ در صورتی که (نگاهی به چگونگی هستی خودتان و اوضاعی که دارید، برای پی‌بردن به وجود خدا کافی است) شما (چیزهای بی‌جان و) مردگانی بودید که خدا شما را بیافرید و جانتان بخشید. سپس شما را می‌میراند، و بعد از آن زنده‌تان می‌گرداند. آن گاه به سوی او برگردانده می‌شوید.

۵۸. خداوند، ممیت است. یعنی اینکه ایشان میراننده‌ی موجودات زنده است.

كَيْفَ تَكْفُرُونَ بِاللَّهِ وَكُنْتُمْ أَمْوَاتًا فَأَحْيَاكُمْ ۖ ثُمَّ يُمِيتُكُمْ ثُمَّ يُحْيِيكُمْ ثُمَّ إِلَيْهِ تُرْجَعُونَ [سوره بقره: آیه ۲۸](جای تعجّب است) چگونه خدا را انکار و نسبت بدو کفر می‌ورزید؟ در صورتی که (نگاهی به چگونگی هستی خودتان و اوضاعی که دارید، برای پی‌بردن به وجود خدا کافی است) شما (چیزهای بی‌جان و) مردگانی بودید که خدا شما را بیافرید و جانتان بخشید. سپس شما را می‌میراند، و بعد از آن زنده‌تان می‌گرداند. آن گاه به سوی او برگردانده می‌شوید.

۵۹. خداوند، ناصر است. یعنی اینکه ایشان یاری دهنده‌ی بندگانش می‌باشد.

بَلِ اللَّـهُ مَوْلَاكُمْ ۖ وَهُوَ خَيْرُ النَّاصِرِينَ [سوره آل‌عمران: آیه ۱۵۰](کافران یاور شما نیستند) بلکه خدا یاور شما است و او بهترینِ یاوران (و بزرگترینِ مددکاران) است.

۶۰. خداوند، فتاح است. یعنی اینکه ایشان گشاینده‌ی مشکلات است.

قُل يَجمَعُ بَينَنا رَبُّنا ثُمَّ يَفتَحُ بَينَنا بِالحَقِّ وَهُوَ الفَتّاحُ العَليمُ [سوره سبأ: آیه ۲۶]بگو: پروردگارمان ما را (در روز رستاخیز) گرد می‌آورد و سپس در میان ما به حق داوری می‌کند. تنها او داور آگاه (از کارهای ما و شما) است.

۶۱. خداوند، تواب است. یعنی اینکه ایشان توبه‌ی مسلمانان را می‌پذیرد.

فَتَلَقَّىٰ آدَمُ مِنْ رَبِّهِ كَلِمَاتٍ فَتَابَ عَلَيْهِ ۚ إِنَّهُ هُوَ التَّوَّابُ الرَّحِيمُ [سوره بقره: آیه ۳۷]سپس آدم از پروردگار خود کلماتی را دریافت داشت (و با گفتن آنها توبه کرد) و خداوند توبه‌ی او را پذیرفت. خداوند بسیار توبه‌پذیر و مهربان است.

۶۲. خداوند، باسط است. یعنی اینکه ایشان گسترش دهنده‌ی نعمات در میان مخلوقاتش می‌باشد.

إِنَّ رَبَّكَ يَبسُطُ الرِّزقَ لِمَن يَشاءُ وَيَقدِرُ ۚ إِنَّهُ كانَ بِعِبادِهِ خَبيرًا بَصيرًا [سوره أسراء: آیه ۳۰]بی‌گمان پروردگارت، روزی هرکس را که بخواهد فراوان و گسترده می‌دارد، و روزی هرکس را که بخواهد کم و تنگ می‌گرداند. چرا که خدا از (سرشت) بندگان خود آگاه (و به احوال و نیازمندیهایشان آشنا و) بینا است.

۶۳. خداوند، قابض است. یعنی اینکه ایشان گیرنده‌ی نعماتش از کسانی است که بایستی از آنها چیزی گرفته شود.

مَنْ ذَا الَّذِي يُقْرِضُ اللَّهَ قَرْضًا حَسَنًا فَيُضَاعِفَهُ لَهُ أَضْعَافًا كَثِيرَةً ۚ وَاللَّهُ يَقْبِضُ وَيَبْسُطُ وَإِلَيْهِ تُرْجَعُونَ [سوره بقره: آیه ۲۴۵]کیست که به خدا قرض نیکوئی دهد تا آن را برای او چندین برابر کند؟ و خداوند (روزیِ بندگان را) محدود و گسترده می‌سازد و به سوی او بازگردانده می‌شوید.

۶۴. خداوند، اول است. یعنی اینکه ایشان قبل از مخلوقات وجود داشته و ابتدای خلق آنها نیز در دست اوست.

هُوَ الأَوَّلُ وَالآخِرُ وَالظّاهِرُ وَالباطِنُ ۖ وَهُوَ بِكُلِّ شَيءٍ عَليمٌ [سوره حدید: آیه ۳]او پیشین و پسین و پیدا و ناپیدا است، و او آگاه از همه چیز است.

۶۵. خداوند، آخر است. یعنی اینکه ایشان تأخیر اندازنده‌ی موجودات است.

هُوَ الأَوَّلُ وَالآخِرُ وَالظّاهِرُ وَالباطِنُ ۖ وَهُوَ بِكُلِّ شَيءٍ عَليمٌ [سوره حدید: آیه ۳]او پیشین و پسین و پیدا و ناپیدا است، و او آگاه از همه چیز است.

۶۶. خداوند، ظاهر است. یعنی اینکه ایشان از طریق آثارشان آشکار است. ضمناً آشکار کننده‌ی مخلوقات از عدم می‌باشد.

هُوَ الأَوَّلُ وَالآخِرُ وَالظّاهِرُ وَالباطِنُ ۖ وَهُوَ بِكُلِّ شَيءٍ عَليمٌ [سوره حدید: آیه ۳]او پیشین و پسین و پیدا و ناپیدا است، و او آگاه از همه چیز است.

۶۷. خداوند، باطن است. یعنی اینکه ایشان از دیدگان بندگانش پنهان است. و ایشان پنهان کننده‌ی امور مخفی است.

هُوَ الأَوَّلُ وَالآخِرُ وَالظّاهِرُ وَالباطِنُ ۖ وَهُوَ بِكُلِّ شَيءٍ عَليمٌ [سوره حدید: آیه ۳]او پیشین و پسین و پیدا و ناپیدا است، و او آگاه از همه چیز است.

۶۸. خداوند، مبدء می‌باشد. یعنی اینکه ایشان ابتدا کننده‌ی خلق موجودات می‌باشد.

أَمَّن يَبدَأُ الخَلقَ ثُمَّ يُعيدُهُ وَمَن يَرزُقُكُم مِنَ السَّماءِ وَالأَرضِ ۗ أَإِلٰهٌ مَعَ اللَّهِ ۚ قُل هاتوا بُرهانَكُم إِن كُنتُم صادِقينَ [سوره نمل: آیه ۶۴](آیا معبودهای دروغین شما بهترند) یا کسی که آفرینش را می‌آغازد، سپس آن را برگشت می‌دهد، و کسی که شما را از آسمان و زمین روزی عطاء می‌کند؟ (حال با توجّه به قدرت آفرینش یزدان، و نظم و نظام موجود در پدیده‌های جهان، و اقرار عقل سالم به زنده شدن دوباره‌ی مردمان در دنیای جاویدان) آیا معبودی با خدا است؟ (ای پیغمبر بدیشان) بگو: دلیل و برهان خود را بیان دارید اگر راست می‌گوئید (که جز خدا معبودهای دیگری هم وجود دارند).

ادامه دارد