نظر به اینکه رمضان امسال با همه سال های پیش متفاوت است و مردم مسلمان نسبت به این پدیده دیدگاه و واکنش های متفاوتی دارند خواستیم نظر شما به عنوان یک کارشناس و صاحب نظر در این حوزه را جویا شویم ..
سوزی میحراب : استاد گرامی ؛ با سلام احتراما ضمن ارائه بیوگرافی یک پاراگرافی از خودتان از تفاوت های رمضان در سایه کرونا با رمضان سال های قبل بفرمایید ؟
پاسخ یوسف سلیمان زاده :
معرفی بسیار مختصر خودم ؛
بنده یوسف سلیمان زاده متولد روستای گل مرزنگ ( بخش سیمینه ) از توابع بوکان که در حال حاضر دبیر زیست شناسی در بخش متوسطه ی دوم شهرستان سقز هستم.
باید اعتراف کنیم که ادای شعائر دینی با تمامی جوانب آن زیبا و تاثیر گذار است؛ اسلام دینی است که در کنار پرداختن به جنبه های فردی عبادات و تقویت معنویت افراد و تحکیم ارتباط خالق و مخلوق به جنبه های عمومی و اجتماعی عبادات هم توجه شایانی مبذول داشته است ؛ حضور در مساجد و در نمازهای جماعت، صفوف بهم فشرده تراویح، دیدن دوستان و آشنایان در مساجد و تکاپو و جنب و جوش خانواده ها برای رفتن به مسجد پس از خوردن افطاری در سال های گذشته و شور و شعف آن لحظات زیبایی را در میان بچه ها و بزرگسالان رقم می زد که امسال به واسطه ی ویروس کرونا از آن محروم هستیم.
این روزها تاثیر کرونا را در تمام شئون مادی و معنوی انسان ها نمی توان نادیده گرفت و از آن جایی که کرونا کلیه ی فعالیت های جمعی و اجتماعی زندگی انسان ها را تحت تاثیر خویش قرار داده است و بخشی از فعالیت های رمضان در قالب نمازهای جماعت، تراویح و حضور در مساجد برای ختم و …. در گذشته به صورت جمعی برگزار می شد نمی توان چنین تاثیرهایی را نادیده گرفت.
در واقع می توان چنین گفت: اگر کرونا توانسته تا حدودی به رابطه انسان ها با همدیگر در قالب فعالیت های جمعی آسیب برساند از آن جایی که خدای اسلام یک خدای انسان وار و یا شیء گونه و منحصر به مکان خاصی نیست نمی تواند به رابطه انسان با خالق آسیب جدی وارد کند و حتی در این روزها با یک نوع تلنگر بر ذهن و قلب انسان ها کرونا می تواند با یک خودآگاهی سبب می شود آدمی با اشراف بر ضعف های خویش رابطه با خالق را محکم تر نماید.
سوزی میحراب : سرور گرامی ؛ همچنانکه اشاره فرمودید یکی از تفاوت ها عبارت است از تعطیل بودن مساجد و عدم برگزاری نماز تراویح و مراسم ختم قرآن و اعتکاف در مسجد ؛ آیا این شرایط پیش آمده برای روزه داران فرصت است یا تهدید؟
پاسخ یوسف سلیمان زاده : کرونا تهدید یا فرصت؛
تهدید یا فرصت بودن اتفاقات و پدیده های طبیعی بسته به افراد مختلف متفاوت است؛ ممکن است برخی افراد با مدیریت و تدبیری که دارند امری که برای اکثریت تهدید به حساب می آید برای آنان تبدیل به فرصتی مناسب برای آنان و خانواده اشان نمایند؛ چشمه ای که می خواهد از دل زمین بشکافد ممکن است سنگ های سختی در مسیرش قرار گرفته و مسیرش را عوض کنند و البته ممکن است آن چشمه خروشان سنگ را هم سوراخ کند تا راهی جدید برای خویش بیابد.
قبلا بیان شد کرونا هر چند ممکن است بر برخی از فعالیت های جمعی این ماه مبارک خلل ایجاد کند ؛ ولی بر ارتباط بین خالق و مخلوق بی تاثیر است و حتی می تواند تاثیر مثبت داشته باشد؛ لذت سحری در کنار خانواده، لذت و احساس خوشی معنوی افطاری های خانوادگی، انتقال اعمال عبادی جمعی از مساجد به کانون خانواده، برگزاری نماز جماعت و تراویح در منازل به همراه اعضای خانواده می تواند کانون گرم خانواده را گرم تر از گذشته بنماید و رمضان متفاوت تری را رقم زند ، رمضانی که ممکن است سال ها یاد و خاطره آن در اذهان بماند.
سوزی میحراب : -بزرگوار ؛ آیا عدم آمد و رفت مردم به مسجد و بسته بودن مساجد در رمضان می تواند آثار منفی بر روحیه مردم و بویژه جوانان مسلمان بگذارد؟
پاسخ یوسف سلیمان زاده :
تاثیر ویروس کرونا بر روحیه ی مردم و جوانان به دلیل بسته بودن مساجد؛
شکی در این وجود ندارد که یکی از وجه تمایزهای ماه رمضان حضور پررنگ آحاد جامعه از پیر و جوان در مساجد بوده و این حضور صحنه هایی می آفریند و خاطراتی را تداعی می نماید که سال ها در اذهان باقی می ماند که در جای خویش میمون و مبارک است ؛ ولی باید اعتراف کرد نوع دینداری که اختصاص به یک ماه داشته باشد و در بقیه ی ماه های سال در حالت اغما و کما به سر ببرد دینداری مورد رضای خالق نیست؛ همیشه در محافل و مجالس پرسیده می شود : که چرا برخی از افراد با وجود این که نماز می خوانند و روزه می گیرند ولی در کنار آن مرتکب زنا هم می شوند؟ دروغ می گویند؟ و در کل در عرصه ی جامعه این عبادات تاثیر چندانی روی کردار و گفتارشان نگذاشته است؟ البته منظورم از زنا و دروغ و بد عمل کردن برای یک بار و چند بار نیست بلکه برخی افراد با وجود پایبندی به برخی شعائر دینی تعدادی رذایل اخلاقی در آنها تبدیل به ملکه شده است که باید بیان دارم و علت اصلی آن تبدیل شدن عبادات به عادات است.
شاید خطرناک ترین عمل دینی وقتی است که تبدیل به عادت گردد و به جای این که عبادات برای الله صورت پذیرد به خاطر هوی و هوس شخصی و ارضای آن به انجام برسد. و شک نکنید که یکی از برکات کرونا عادات زدایی در عرصه ی امور دینی و دنیایی است.
مسلمانان باید بیاموزند عبادات و دینداری تنها اختصاص به یک سری از شعائر دینی در قالب نماز تراویح و حضور در مساجد ندارد که اگر ترک گردد همه ی ایمان شان را بر باد رفته تصور نمایند! گاهی به خاطر مصلحت ترک مساجد عبادتی مقبول تر نزد شارع از حضور در مساجد است.
بی شک اگر هدف کسب رضای خالق است بنده مومن به دنبال کسب این رضایت در مسجد و منازل است و به هر اندازه تبدیل شدن عبادات به عادات در افراد قوی تر باشد کنار آمدن آنها با این شرایط دشوار تر است ؛ چنان چه در امور دنیایی هم در افتادن با عادات ( زدن ماسک و پوشیدن دستکش) برای جمع کثیری دشوار است.
سوزی میحراب : همچنانکه مستحضرید با شیوع ویروس کرونا و همزمان با درخواست وزارت بهداشت علمای ربانی و فقهای محترم منطقه به تعطیل نمودن موقت مساجد و برگزاری نماز جمعه و جماعت فتوا دادند ؛ شما به عنوان یک فعال دینی این قضیه را چگونه ارزیابی می کنید؟
پاسخ یوسف سلیمان زاده :
کرونا و فتوای تعطیل نمودن موقت مساجد و جمعه و جماعت:
به محض پخش شدن خبر شیوع کرونا و با توجه به دو ویژگی مهم ویروس کرونا از جمله قدرت شیوع و همچنین پنهان بودن این ویروس ، اینجانب در یادداشتی جداگانه موافقت خودم را با تعطیلی مدارس و مساجد اعلام نمودم ؛ حتی موقعی که رئیس جمهور قول باز شدن ادارات در روز شنبه را داد در مطلبی تحت عنوان “سایه ی ویروس کرونا بر باز شدن مدارس “هشدار دادم که اولیا باید پیش قدم شده و از فرستادن فرزندان شان به مدارس خودداری کنند!
والبته مخالفت خویش را در مطالبی جداگانه با برخی ماموستایان که همچنان بر برگزاری نماز جمعه و جماعت اصرار داشتند بیان نمودم! هرچند خوشبختانه اکثریت ماموستایان بزرگوار منطقه در سایه ی درک وضعیت و شرایط و همچنین با اشراف بر مقاصد شریعت در امر مقابله با کرونا و ریشه کن کردن آن با سایر متولیان به خصوص با مسئولان امر بهداشت هماهنگ گشته و در این مسیر پیش قدم هم شدند.
حتی در سایه ی ارائه ی نمونه های تاریخی و روایت هایی از صدر اسلام در نهادینه کردن قرنطینه و رعایت اصول و موازین بهداشتی کوشش فراوان نمودند که این مهم نشان داد که اسلام یک آیین مترقی و فرا زمانی و فرا مکانی است و به هیچ وجه با علم و دستاوردهای آن سر ناسازگاری و ستیز ندارد و بسته ماندن مساجد و مراکز علمی در این روزها نشان دهنده ی انسجام و اتحاد این دو مرکز در کنار هم برای خدمت به سعادت بشری و دوام و بقای او و کمک به عمران و آبادانی این کره ی خاکی است..
بنابراین دینداران وقتی در این روزها کافه ها و قهوه خانه ها را باز شده می بینند و مساجد و مراکز علمی را بسته ! نه تنها نباید ناراحت باشند ؛ بلکه باید بر خویشتن ببالند که هم دوش علم مدرن( قوانین تکوین خداوند در این کره ی خاکی) تا ریشه کن کردن و یا به حداقل رساندن آسیب این ویروس در صحنه ی مقابله حاضر هستند.
سوزی میحراب : این روزها علیرغم عدم کنترل نهایی کرونا شاهد شکسته شدن قرنطینه خانگی و دایر شدن بازارها و کافه ها و ادرات به روال سابق هستیم ولی می بینیم که همچنان درب مساجد و مراکز علمی بسته است ؛ آیا این اعمال سیاست یک بام و دو هواست یا واقعا شرایط متفاوت است؟
پاسخ : یوسف سلیمان زاده
سیاست یک بام و دو هوا بودن؛
قطعا این پرسش به سیاست دولت در قبال باز شدن بازار و بسته ماندن امکان دینی و مذهبی برمی گردد و از آن جایی که رفتار شهروندان هم به سیاست کلی دولت گره خورده است وقتی علت برخورد دوگانه دولت ریشه یابی شود تا حدودی این علت به رفتار شهروندان تسری داده می شود.
به نظر بنده از آن جایی که دوام و قوام این دولت و سیستم به شعائر دینی گره خورده است این برخورد دوگانه ناشی از تدبیر است نه تبعیض ؛ دولت وقتی شرایط اقتصادی جامعه را سبک و سنگین نموده از آن جایی که در این شرایط بنا به دلایل مختلف از جمله تحریم و سوء مدیریت از تامین معاش آحاد جامعه عاجز مانده به ناچار به چنین تبعیضی از سر تدبیر تن داده است؛ بنابراین شرایط متفاوت نیست بلکه ناچاری ، شرایط را به این سو سوق داده است و در این بحبوحه قطعا تعطیلی به نفع سلامتی جامعه است.
سوزی میحراب : استاد محترم ؛ برای اینکه مسلمانان از رمضان کرونازده امسال حداکثر بهره معنوی و عبادتی را ببرند به آنان چه توصیه هایی می کنید؟
پاسخ یوسف سلیمان زاده :
بهره بردن از رمضان کرونا زده ی امسال؛
قبلا هم بیان داشتم کرونا هر چند توانسته به روابط بین مخلوق آسیب وارد کند ولی نه تنها خللی در رابطه با خالق ایجاد ننموده بلکه آن را محکم تر هم نموده است؛ سخن زیبایی وجود دارد که ” لحظه ای اندیشیدن بهتر از سال ها عبادت کردن است” این روزها که لحظات تنهایی زیادی برای آدمی مهیاست بهتر است بیندیشد و در گذشته و حال و آینده ی خویش تدبیر نماید.
در ضمن می توان آسیب در روابط اجتماعی ناشی از کرونا را با تقویت در روابط خانوادگی جبران نمود.
می توان تراویح را با اعضای خانواده در منازل ادا نمود؛ شب ها را با قرآن خواندن و یا کتابخوانی به سحری متصل کرد و با اعضای خانواده بازی کرد، فیلم دید و …. برای لذت بردن از زندگی به تعداد آدمیان راه وجود دارد باید بخواهید و انجام دهید.
سوزی میحراب : خطرناکترین اثر منفی کرونا از دیدگاه شما چیست ؟
پاسخ یوسف سلیمان زاده
: خطرناکترین اثر منفی کرونا؛
از نظر من خطرناک ترین اثر منفی کرونا این است که کرونا هم ما را از خواب غفلت و بی خبری بیدار نکند و ما همچنان با وجود کرونا اسیر عادات و تقالید قبلی باشیم و از آن بدتر این که کرونا به جای این که ما را در برابر پروردگار خاضع نماید ما را با پروردگار سرشاخ گرداند. از هر دوی این ها بدتر این است که به جای این که کرونا اسباب الهی در هستی قلمداد گردد سلاح خداوند برای نابودی بشریت قلمداد شود!
سوزی میحراب : مبارک ترین اثر مثبت کرونا از منظر شما چیست؟
پاسخ یوسف سلیمان زاده:
مبارک ترین اثر کرونا؛
همچنان که در بالا هم اشاره کردم مبارک ترین اثر کرونا در افتادن آدمیان با عادات و تقالید بود و سنجش و مشخص نمودن عیار آن در آدمیان چه در امور دینی و چه دنیایی. اگر هر فردی بر این عیار در خویشتن اشراف داشته باشد کرونا مسیر زندگی آدمی را برای همیشه تعیین می کند و تغییر می دهد.
برخی افراد عمری است سیگار می کشند و سیگار کشیدن به عادتی ناپسند در آنها تبدیل شده است شوال اینجاست که آیا این ها توانستند با وجود کرونا سیگار را ترک کنند؟ آیا افراد توانستند به خاطر حفظ سلامتی خویش و اطرافیان اصول و موازین بهداشتی را رعایت کنند؟ یک نانوا، یک میوه فروش و ... چه اندازه به خاطر حفظ سلامتی خویش و اطرافیانش با عادات ناپسندش در افتاده است؟ آیا یک دین دار به خاطر حفظ سلامتی اطرافیانش توانست در برخی اعمال و رفتار دینی اش که به سلامتی جامعه لطمه می زند تجدید نظر کند؟
پاسخ این سوالات می تواند کلید حرکت انسان از تقلید به تحقیق و ترک عادات به سوی عبادات باشد.
سوزی میحراب : سخن پایانی شما برادر بزرگوار و استاد ارجمند را می شنویم
پاسخ : سخن پایانی؛
ضمن تشکر و قدردانی از سوزی میحراب و عوامل اجرایی آن که برای بار دوم بنده را لایق مصاحبه دانستند ضمن آرزوی قبولی طاعات و عبادات همگی در این ماه مبارک از همه مخاطبان و خوانندگان محترم تقاضا دارم ما را از دعای خویش بی نصیب نگرداند و در این ماه برای همه ی مردگان به خصوص پدر و مادرم طلب استغفار نمایند.
به همه بزرگواران هم توصیه می کنم به رعایت کردن اصول و موازین بهداشتی جهت پیشگیری از کرونا به منزله ی یک عبادت نگاه کنند و عدم رعایت آن را نوعی گناه ( حق الناس) دانسته تا هر چه زودتر این بیماری از جامعه رخت بر بسته و امور زندگی و عبادی به حالت عادی برگردد.
مصاحبه کننده : رسول رسولی کیا
