بهشت زیر پای کدام مادران است؟

#در_محضر_نبی

روى ابن ماجه والنّسائي والحاكم وصحّحه: أن رجلاً قال: يا رسول الله أردت أن أغزوَ، فقال له:” هل لك من أمٍّ”؟ قال نعم:قال” فالزمْها فإن الجنة تحت رجلِها” وعبّر في بعض الروايات عن هذا بقوله:” الجنة تحت أقدام الأمهات”.

ابن ماجه و نسائي و حاكم این حدیث را روایت کرده و آن را صحیح دانسته اند.

آنان روایت کرده‌اند که مردی گفت: ای رسول خدا! می خواهم در رکاب شما در نبرد با کفار شرکت کنم، آن حضرت از او پرسید: آیا مادرت در حال حیات است؟ پاسخ داد: آری. فرمود: او را تنها مگذار و به وی خدمت کن که بهشت زیر پای اوست.

و در برخی روایات متن حدیث این گونه آمده است که ” الجنة تحت أقدام الأمهات” بهشت زیر پای مادران است.

در قرآن و سنت نسبت به نیکی به والدین سفارش هایی زیادی شده است و در این میان حساب ویژه ای برای مادر باز شده است که نیک رفتاری با مادر یکی از راههای وارد شدن به بهشت محسوب می شود.

اینک نکاتی در باره حدیث” الجنة تحت أقدام الأمهات” :

اولاً: باید به پدر و مادر خدمت کرد و از آنان احترام گذاشت و در این عرصه سنگ تمام گذاشت و نباید در این باب کوچک ترین غرور و تکبر و خستگی از خود نشان داد که این کار فراتر از بسیاری از عبادات و جهاد در راه خداوند است.

ثانیا: خدمت فرزند به پدر و مادر هیچ ارتباطی به اعتقاد و باور و تحصیلات و سامان و شخصیت آنان ندارد به تعبیر دیگر فرزندان باید زیر پای مادران شان آب شوند حتی اگر آنان مشرک و کافر یا بی سواد و دیوانه و تهیدست باشند.

فرزندان باید بدانند تنها نه ماه بارداری و دو سال شیر دهی و از خودگذشتگی مادران با هیچ معیار مادی و دنیایی قابل سنجش نیست و فقط باید با جلب خشنودی آنان و مشاهده خنده بر لبانشان گامی فراسوی بهشت که زیر پایشان قرار دارد، برداشت.

ثالثا: قرآن کریم به فرزندان اجازه نمی دهد به هیچ عنوان نسبت به پدر و مادرشان بی احترامی کنند حتی اگر بخواهند آنان را از شاه راه توحید به در کنند! اگر چنین شرایطی پیش آمد اگر چه فرزندان حق دارند استثنائا از والدین فرمانبرداری نکنند ولی حق ندارند به آنان کوچکترین بی حرمتی نمایند، چرا که فرزند تحت هر شرایطی موظف است به بهترین شیوه و روش با پدر و مادرش تعامل کند.

(و اگر پدر و مادر تو را بر شرک به خدا که آن را به حق نمی‌دانی وادار کنند در این صورت دیگر آنها را اطاعت مکن و لیک در دنیا با آنها به حسن خلق مصاحبت کن و از راه آن کس که به درگاه من رجوع و انابه‌اش بسیار است پیروی کن، که (پس از مرگ) رجوع شما به سوی من است و من شما را به پاداش اعمالتان آگه خواهم ساخت) (سورة لقمان : 15).

داستان پیامبرانی چون ابراهیم و نوح که علیرغم اختلاف عقیده و باور بهترین الگوی دگرپذیری خانوادگی را در تاریخ ثبت کردند، را پدران و مادران باید سرلوحه زندگی خود قرار دهند.

رابعاً: از این حدیث نمی توان اینگونه برداشت کرد که همه مادران با هر عملکرد و شخصیتی اهل بهشتند بلکه مادرانی به بهشت می‌روند که اهل ایمان بوده و در عبادت پروردگار و انجام دیگر وظایف مربوط به خداوند و همچنین در تربیت فرزندانشان مضایقه نکرده باشند.

خامسا: این مژده پیامبر که بهشت زیر پای مادران است به خاطر وظیفه و نقش و رسالتی است که مادر در زندگی فرزندانش می تواند ایفا کند. از منظر اسلام مادر و البته پدر، مربی و معلم اصلی فرزند به حساب می آید و والدین در برابر هرگونه انحراف احتمالی فرزندانشان از فطرت الهی، محاسبه می شوند.

سادسا: این حدیث نبوی مادران را تشویق می کند که اهل بهشت باشند و از فرزندان نیز می خواهد با خشنود ساختن مادران مؤمنشان که قطعاً چیزی جز خشنودی خدا آنها را خسنود نمی کند بهشتی بودن خود را گارانتی نمایند.

سابعا: پیامبر خدا مادران و فرزندان را تشویق می کند که همگی به اتفاق هم و خانوادگی به بهشت بروند که بهشت جای خانواده های مؤمن و ایمانی است.

( همان] بهشتهاى عدن كه آنان با پدرانشان و همسرانشان و فرزندانشان كه درستكارند در آن داخل مى ‏شوند و فرشتگان از هر درى بر آنان درمى ‏آيند. (و به آنان مى‏ گويند] درود بر شما به [پاداش] آنچه صبر كرديد راستى چه نيكوست فرجام آن سراى) (سوره رعد : 23 ، 24).

(و كسانى كه گرويده و فرزندانشان آنها را در ايمان پيروى كرده‏ اند فرزندانشان را به آنان ملحق خواهيم كرد و چيزى از كار[ها]شان را نمى ‏كاهيم هر كسى در گرو دستاورد خويش است ) (سورة الطور 21).

ثامنا: در عربی گاهی از پدر و مادر به «ابوین» یا «والدین» تعبیر می شود لذا بر این باورم که می توان دایره اصطلاح امهات را فراتر از مادران دانست و امهات را شامل پدر و مادر دانست، چرا که فرزندان خردمند خود را مدیون خدمات و زحمات والدین می دانند و میان دلسوزی های آن دو تفکیک قایل نیستند که اگر چه در ظاهر متفاوت است ولی در واقع برابر و مکمل یکدیگر است و برای بهشت پروردگار باید کلید ورود به آن را از والدین تحویل گرفت.

تاسعا: امیدوارم خداوند متعال که از زبان پیامبرش به مادران این مدال افتخار را داده است از قصور همه مادرانی که گاهی در نماز و روزه و دیگر عبادات و وظایف سهل انگاری کرده اند بگذرد و آنان را با امهات المؤمنین خدیجه و عایشه و حضرت مریم محشور کند.

✍ رسول رسولی کیا