انواع آب در قرآن
نویسنده: عبدالله احمدی– واوان سردشت
قرآن کریم ۲۳نوع آب را ذکر کرده، که هر کدام طعم مخصوص به خود دارد:
۱- الماء المغیض؛ آبی است که در زمین پیدا وپنهان میشود. خداوند میفرماید (وَغِیضَ الْمَاءُ وَقُضِیَ الْأَمْرُ) ﴿هود: ۴۴﴾ بعد از هلاک کافران گفته شد که؛ ای زمین! آب خود را فرو خور و آب فروکش کرد و کار به انجام رسید.
۲- الماء الصدید: آبی است که به اهل جهنم داده میشود؛ خداوند متعال میفرماید: (مِّن وَرَائِهِ جَهَنَّمُ وَیُسْقَىٰ مِن مَّاءٍ صَدِیدٍ ﴿ابراهیم: ١۶﴾) جلو او دوزخ وجود قرار دارد ودر آن از خونابه نوشانده میشود.
۳- ماء المهل: چکیده و وبه دست آمده از معادن جوشان؛ خداوند متعال میفرماید: (وَإِن یَسْتَغِیثُوا یُغَاثُوا بِمَاءٍ کَالْمُهْلِ یَشْوِی الْوُجُوهَ بِئْسَ الشَّرَابُ وَسَاءَتْ مُرْتَفَقًا ﴿الکهف: ٢٩﴾ و اگر (در آن آتش سوزان) فریاد برآورند (که آب)، با آبی همچون فلز گداخته به فریادشان رسند که چهرهها را بریان میکند! چه بد نوشابهای! و چه زشت منزلی!
۴- ماء الأرض: آبی است که همزمان با خلقت زمین خلق شده و تا روز قیامت وجود خواهد داشت… خداوند متعال میفرماید: وَأَنزَلْنَا مِنَ السَّمَاءِ مَاءً بِقَدَرٍ فَأَسْکَنَّاهُ فِی الْأَرْضِ وَإِنَّا عَلَىٰ ذَهَابٍ بِهِ لَقَادِرُونَ﴿المؤمنون: ١٨﴾ ما از آسمان آب ارزشمندی را به اندازهی لازم و معیّن فرو فرستادهایم و آن را در زمین ماندگار نمودهایم، و ما کاملاً میتوانیم به گونههای مختلف آن را از بین ببریم.
۵- الماء الطهور: وآن آبی است گوارا؛ خداوند متعال میفرماید: وَهُوَ الَّذِی أَرْسَلَ الرِّیَاحَ بُشْرًا بَیْنَ یَدَیْ رَحْمَتِهِ وَأَنزَلْنَا مِنَ السَّمَاءِ مَاءً طَهُورًا﴿الفرقان: ۴٨﴾خدا کسی است که بادها را به عنوان مژدهرسانهای پیش قراول باران رحمت خود وزان میکند … و این ما هستیم که از آسمان آب پاک و پاک کننده (ی محیط و چرک و کثافت) را نازل میگردانیم.
۶- ماء الشرب: خداوند متعال میفرماید: هُوَ الَّذِی أَنزَلَ مِنَ السَّمَاءِ مَاءً لَّکُم مِّنْهُ شَرَابٌ وَمِنْهُ شَجَرٌ فِیهِ تُسِیمُونَ ﴿النحل: ١٠﴾ او کسی است که از آسمان آبی فرو فرستاده است (که مایهی حیات است) و شما از آن مینوشید (و زلال و گوارایش مییابید) و به سبب آن گیاهان و درختان میرویند و شما حیوانات خود را در میان آنها میچرانید.
۷- الماء الأجاج: آبی است که خیلی شور باشد وقابل نوشیدن نباشد… خداوند متعال میفرماید: وَمَا یَسْتَوِی الْبَحْرَانِ هَـٰذَا عَذْبٌ فُرَاتٌ سَائِغٌ شَرَابُهُ وَهَـٰذَا مِلْحٌ أُجَاجٌ ﴿فاطر: ١٢﴾ لَوْ نَشَاءُ جَعَلْنَاهُ أُجَاجًا فَلَوْلَا تَشْکُرُونَ ﴿الواقعه: ٧٠﴾اگر ما بخواهیم این آب (شیرین و گوارا) را تلخ و شور میگردانیم. پس چرا نباید سپاسگزاری کنید؟
۸- الماء المهین: آب ضعیف و پست و منظور از آن آب «منی» مرد است. خداوند متعال میفرماید: ثُمَّ جَعَلَ نَسْلَهُ مِن سُلَالَهٍ مِّن مَّاءٍ مَّهِینٍ ﴿السجده: ٨﴾ سپس خداوند ذرّیّهی او را از عُصارهی آب (به ظاهر) ضعیف و ناچیزی (به نام منی) آفرید. أَلَمْ نَخْلُقکُّم مِّن مَّاءٍ مَّهِینٍ ﴿المرسلات: ٢٠﴾آیا ما شما را از آب حقیر و ناچیزی «به نام منی» نیافریدیم؟
۹- الماء غیر الآسن: آبی است جاری وبه دور از هرنوع پلیدی؛ خداوند متعال میفرماید: فِیهَا أَنْهَارٌ مِّن مَّاءٍ غَیْرِ آسِنٍ ﴿محمد: ١۵﴾در بهشت رود بارهایی از آبی «زلال وخالص» است که گندیده و بدبو نگشته است.
۱۰- الماء الحمیم: آب گرم و جوشان؛ خداوند متعال میفرماید: وَسُقُوا مَاءً حَمِیمًا فَقَطَّعَ أَمْعَاءَهُمْ ﴿محمد: ١۵﴾از آب داغ و جوشان نوشانده میشوند، که به محض نوشیدن رودهای ایشان راپاره پاره میکند واز هم میگسلد.
۱۱- الماء المبارک: آبی است که زمین را زنده وسبب خیر ودرآمدن گیاهان خواهد شد… خداوند متعال میفرماید: وَنَزَّلْنَا مِنَ السَّمَاءِ مَاءً مُّبَارَکًا فَأَنبَتْنَا بِهِ جَنَّاتٍ وَحَبَّ الْحَصِیدِ ﴿ق: ٩﴾ و ازآسمان آب پربرکتی راباراندهایم؛ وبدان باغها رویاندهایم؛ و دانههای کشتزارهای را بر آوردهایم که درو میگردد.
۱۲- الماء المنهمر: آبی است که به مدت طولانی با فراوانی از آسمان میبارد و باعث ازبین رفتن زراعت وانسانها میشود. خداوند متعال میفرماید: فَفَتَحْنَا أَبْوَابَ السَّمَاءِ بِمَاءٍ مُّنْهَمِرٍ ﴿القمر: ١١﴾ پس درهای آسمان را با آب تند ریزان و فراوانی از هم گشودیم. (بگونهای که گوئی درهای آسمان همه باز شده و هر چه آب است فرو میبارد.)
۱۳- الماء المسکوب: این آب برای زمین برکت دارد و وإحساس خوشی به چشم آدمی عطاء میدهد به هنگام نگاه کردن. خداوند متعال میفرماید: وَمَاءٍ مَّسْکُوبٍ ﴿الواقعه: ٣١﴾ و در کنار آبشارها و آبهای روان (بسر میبرند که زمزمهی آن گوش جان را نوازش میدهد و منظرهی آن چشم انسان را فروغ میبخشد.)
۱۴- الماء الغور: آبی است که برروی زمین فرو میرود؛ وپنهان میشود و هیچ استفادهای ندارد. خداوند متعال میفرماید: أَوْ یُصْبِحَ مَاؤُهَا غَوْرًا فَلَن تَسْتَطِیعَ لَهُ طَلَبًا ﴿الکهف: ۴١﴾ یا این که آب این باغ (در اعماق زمین) فرو رود، به گونهای که هرگز نتوانی آن را پیجوئی کنی (چه رسد به این که آن را بیابی و به سطح زمین برگردانی.)
۱۵- الماء المعین: آبی است که روان است ودسترسی به آن واستفاده ازآن آسان است؛ خداوند متعال میفرماید: قُلْ أَرَأَیْتُمْ إِنْ أَصْبَحَ مَاؤُکُمْ غَوْرًا فَمَن یَأْتِیکُم بِمَاءٍ مَّعِینٍ ﴿الملک: ٣٠﴾ بگو: مرا خبر دهید، اگر آبهای (مورد استفادهی) شما به زمین فرو رود، چه کسی میتواند آب روان در دسترس شما مردمان قرار دهد؟!
۱۶– الماء الغدق: آب زیاد؛ خداوند متعال میفرماید: وَأَن لَّوِ اسْتَقَامُوا عَلَى الطَّرِیقَهِ لَأَسْقَیْنَاهُم مَّاءً غَدَقًا ﴿الجن: ١۶﴾، اگر آدمیان و پریان بر راستای راه (یکتاپرستی و فرمانبرداری از اوامر و نواهی الهی) ماندگار بمانند، آب زیاد (و نعمت فراوان) بهرهی ایشان میگردانیم.
۱۷- الماء الفرات: بسیارگوارا، خداوند متعال میفرماید: وَأَسْقَیْنَاکُم مَّاءً فُرَاتًا ﴿المرسلات: ٢٧﴾ و از آب گوارا به شما ننوشاندهایم؟
۱۸- الماء الثجاج: آب فروریزنده؛ خداوند متعال میفرماید: وَأَنزَلْنَا مِنَ الْمُعْصِرَاتِ مَاءً ثَجَّاجًا ﴿النبإ: ١۴﴾ و از ابرهای افشارنده، آب فراوان ریزنده فرو نفرستادهایم؟
۱۹-الماء الدافق: آب مرد که درچند دفعه بیرون آید؛ خداوند متعال میفرماید: خُلِقَ مِن مَّاءٍ دَافِقٍ ﴿الطارق: ۶﴾ او از آب جهندهی ناچیزی آفریده شده است.
۲۰- ماء مدین: خداوند متعال میفرماید: وَلَمَّا وَرَدَ مَاءَ مَدْیَنَ ﴿القصص: ٢٣﴾ هنگامی که به (چاه) آب مدین رسید.
۲۱- الماء السراب: وقتی که چشم آدمی در وسط روز آن رامی بیند، فکر میکند آب است. خداوند متعال میفرماید: وَالَّذِینَ کَفَرُوا أَعْمَالُهُمْ کَسَرَابٍ بِقِیعَهٍ یَحْسَبُهُ الظَّمْآنُ مَاءً حَتَّىٰ إِذَا جَاءَهُ لَمْ یَجِدْهُ شَیْئًا وَوَجَدَ اللَّـهَ عِندَهُ فَوَفَّاهُ حِسَابَهُ وَاللَّـهُ سَرِیعُ الْحِسَابِ ﴿النور: ٣٩﴾ کافران اعمالشان به سرابی میماند که در بیابان بیآب و علفی شخص تشنهای آن را آب پندارد. امّا هنگامی که به سراغ آن رود، اصلاً چیزی نیابد، مگر خدا را که (او را بمیراند و) به حساب او برسد و سزای (عمل) وی را به تمام و کمال بدهد. خداوند در حسابرسی سریع است (و محاسبهی بندهای او را از محاسبهی بندهی دیگر باز نمیدارد.)
۲۲- ماء الانهار والینابیع: آبی است که از ابرها میبارد ودر راههای مشخص جاری میشود. خداوند متعال میفرماید: أَلَمْ تَرَ أَنَّ اللَّـهَ أَنزَلَ مِنَ السَّمَاءِ مَاءً فَسَلَکَهُ یَنَابِیعَ فِی الْأَرْضِ ثُمَّ یُخْرِجُ بِهِ زَرْعًا مُّخْتَلِفًا أَلْوَانُهُ ثُمَّ یَهِیجُ فَتَرَاهُ مُصْفَرًّا ثُمَّ یَجْعَلُهُ حُطَامًا إِنَّ فِی ذَٰلِکَ لَذِکْرَىٰ لِأُولِی الْأَلْبَابِ﴿الزمر: ٢١﴾ (ای مخاطب!) مگر نمیبینی که خداوند از آسمان آب را میباراند و آن را به آب انبارهای زیرزمینی زمین وارد و مستقرّ میگرداند، و سپس به وسیلهی آن انواع سبزهزارها و کشتزارها را با رنگهای گوناگون میرویاند، و آنگاه سبزهزارها و کشتزارها میبالند و لبریز از جوش و خروش میشوند و بعداً آنها را پژمرده و زردرنگ میبینی، و آن وقت خدا آنها را خشک و پرپر میسازد؟ واقعاً در این (چرخهی آب و گیاه، درس) عبرتی برای خردمندان است.
۲۳- الماء السلسبیل: آبی است که در نهایت آسانی از حلق آدمی پایین میرود، از شدت گوارایی، و از چاهی دربهشت بیرون میآید که اسم آن سلسبیل است؛ خداوند متعال میفرماید: عَیْنًا فِیهَا تُسَمَّىٰ سَلْسَبِیلًا ﴿الانسان: ١٨﴾ (این جامها پر میشوند از) چشمهای که در بهشت است و سلسبیل نامیده میشود.
خداوندا ما را از آب سلسبیل سیراب گردان.
والسلام